Het eerste ontwerp voor een muziekgebouw in Arnhem werd gerealiseerd in 1847. Een groep Arnhemse notabelen onder leiding van architect en projectontwikkelaar H.W. Fromberg heeft er het initiatief voor genomen. De aanleiding was het komende derde Nederrijnsch-Nederlandsch Zangersfeest, dat in Arnhem zou worden gehouden. Fromberg maakte zelf het ontwerp. Als locatie voor de zaal werd gekozen voor het vroegere ravelijnplugin-autotooltip__plain plugin-autotooltip_big Een ravelijn is een vijfhoekig of driehoekig versterkt eiland dat zich als een vooruitgeschoven verdedigingswerk en omgeven door een extra ravelijnsgracht in de vestingsgracht bevindt (soms is het als een schiereiland aan de vesting vastgebouwd). Hij bevindt zich halverwege de bastions, vaak voor een toegangspoort van de vesting, soms ook voor de cortine, de muur tussen twee bastions. ‘Sourevanger’. De bouw duurde 11 weken. Het gebouw werd ‘Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen’ of ‘Gebouw voor de liedertafelen’ genoemd.
In 1852 heeft de gemeente Arnhem het gebouw gekocht. En het uitgebreid met een nieuwe zaal naar een ontwerp van stadsarchitect H.J. Heuvelink. Het gebouw was toen het grootste evenementengebouw in Nederland.
Omdat de kwaliteit van de zaal ver onder de maat was, moest de zaal snel weer verbouwd worden, dit keer naar een ontwerp van de stadsarchitect F.W. van Gendt. De nieuwe zaal werd geopend bij gelegenheid van het 275-jarig bestaan van het muziekcollege St. Caecilia op 16 maart 1866.
Toen ook deze zaal niet bleek te bevallen (de concertzaal was te klein en de akoestiek onvoldoende) heeft de directeur van de dienst Gemeentewerken, ir. I.A. Lindo, samen met opzichter-tekenaar M.W. Smijtink, nieuwe voorstellen uitgewerkt. Op basis daarvan werd het bestaande gebouw grotendeels afgebroken en verbouwd. Het exterieur kreeg toen, in 1888-1890, het huidige neorenaissancistische uiterlijk.
In de oorlog werd Musis Sacrum flink beschadigd. In eerste instantie werden alleen (nood-)reparaties uitgevoerd. Ook werd het uitgebouwd t.b.v. het Gelders orkest.
Nadat een plan voor een grootscheepse renovatie van architect Herman Hertzberger uit 1974-1975 het niet gehaald had, kwam er in 1982 toch een algehele restauratie.
Bij de restauratie van 2015-2017 zijn nagenoeg alle aanbouwen en verbouwingen van na 1945 ongedaan gemaakt. Het hoofdgebouw is in zijn oude luister hersteld, is de Muzenzaal gerestaureerd en is er aan de kant van de Lauwersgracht een unieke concertzaal gebouwd. Het nieuwe Musis Sacrum is op 20 januari 2018 geopend door koningin Maxima.

In 1907 werd aan de zijde van het Velperplein een houten serre gebouwd ter uitbreiding van het café-restaurant.
In 1939 werd deze serre onder leiding van stadsarchitect J. van Biesen vervangen door de bouw van de ‘Rotonde’. Deze werd op 24 oktober 1940 feestelijk geopend.
In 2005 is het café-restaurant ‘Mahler’ in de ‘Rotonde’ gevestigd; sinds 2018 Jans.

Het gebouw is opgetrokken in een neorenaissancestijl met Duitse en Franse invloeden. De gevels zijn rijk versierd met de witte speklagen, lijstwerk en ornamenten. Boven de ramen bevinden zich driehoekige timpanen. De Duitse variant bij uitstek op de neorenaissance zijn de vier grote uivormige daken van de hoektorens en het samengestelde hoofddak. Er is veel sierlijk smeedwerk en gedeeltelijk vergulde ornamenten..

Midden boven de eerste verdieping (noord-westzijde) is het naambord ‘Musis Sacrum’ (Aan de muzen gewijd ) geplaatst. Daarboven is het jaartal 1890 te zien van de grote verbouwing tot concertzaal.

Op de trap aan de Velperbinnensingel bevindt zich een trapsculptuur in de vorm van een loper van geslagen koper. Daarop zijn bladeren afgebeeld, en in de eerste trede staat een citaat van Goethe: “Blasen ist nicht flöten, ihr müsst die Finger bewegen”.
Het is van Albert Goederond.

De Parkzaal is bekleed met gemêleerde groene keramische lamellen. Deze zijn onder een hoek gedroogd waarmee het glazuur met een stroperig effect in verschillende tinten is verglaasd.

De relatief zware daklijst van de Parkzaal sluit perfect aan op het fries van het oude gebouw op de overgang van de begane grond naar de 1e verdieping.

De Muzenzaal is bij de renovatie in 2015-2017 totaal gerenoveerd. De restauratie is wel vrij basic uitgevoerd omdat er geen geld was voor een totale renovatie. Hij is zo uitgevoerd dat dat altijd nog kan.
Achter het podium is een vijftal langwerpige ramen aangebracht die uitkijken op de Velperbuitensingel.
Alle wanden en plafonds zijn teruggebracht in de oorspronkelijke basiskleur zonder de ornamentiek volledig te restaureren.

De Parkzaal is rondom bekleed met houten panelen die in wisselende ritmes ten opzichte van elkaar verspringen, om het geluid van het podium optimaal door de ruimte te verspreiden.

Achter het podium bevindt zich een 10 meter hoge glazen wand met uitzicht op het park. Het balkon in de Parkzaal loopt voor die glazen wand door. Samen met de afgeronde hoeken wordt hierdoor de aandacht van het publiek in de eerste plaats naar de ruimte zelf gestuurd en wordt het uitzicht op het park op de achtergrond gehouden.

De Parkzaal is voor iedere voorstelling anders in te richten: voor klassieke muziek loopt de vloer een beetje omhoog; voor popmuziek worden de stoelen onder het podium opgeborgen en wordt de vloer vlak gemaakt en worden boven in de zaal langs de wanden 280 zwarte panelen geplaatst van wisselende grootte die het dan versterkte geluid absorberen.
Als de aard van de bijeenkomst dat vraagt kan de vloer ook het niveau van het podium bereiken waardoor er een volledig vlakke vloer ontstaat.

In de glazen plint zijn zowel de foyers voor het publiek als die voor de artiesten ondergebracht. Het maaiveld van het Musispark wordt als het ware binnen doorgezet in deze ruime en lichte foyers.

De gevel van de Parkzaal met zijn groene keramische gevelelementen loopt door in het interieur.
De wand vervult ook een akoestische functie. Door tussen de elementen 20% van het oppervlak te openen geldt de hele wand als een absorberend vlak. Ondanks de harde natuurstenen vloer, de glazen gevel en het betonnen plafond is de akoestiek in de foyers zo aangenaam.
In de dikte van de wand is niet alleen de akoestiek opgelost maar ook het inblazen en afzuigen van lucht is achter elementen geregeld. Verschillende luiken zijn aangebracht waarachter voorzieningen als brandslanghaspels en aansluitpunten zijn opgenomen. Hierdoor blijven de foyers vrij van storende roosters, kanalen of verlaagd plafond en hebben zij een pure uitstraling.

Musis Sacrum, diende tijdens de Tweede Wereldoorlog als militair tehuis voor de Duitse soldaten: het Wehrmachtsheim.

Na de oorlog moest de stad opnieuw worden ingericht. Daarvoor werd het Arnhems stadsplan ontwikkeld. In een eerste vorm was dat er al in 1946, maar het complete plan is in 1953 klaar. Onderdeel daarvan was om Musis Sacrum te slopen en te vervangen door een nieuw cultureel centrum bij het Roermondsplein. Dit stuitte op zoveel protesten van de bevolking, dat hiervan werd afgezien.

Tegen de achterwand van de voormalige uitbouw aan de kant van de Lauwersgracht heeft een verzetsmonument gezeten. Het bestond uit 128 panelen die samen een geëtste wolkenlucht-foto vormden, met daarop de tekst ‘De meeste mensen zwijgen, een enkeling stelt een daad’.
In verband met de renovatie van Musis Sacrum in 2015 is het verwijderd en in 2017 in gewijzigde vorm herplaatst aan de Rijnkade bij het Jacob Groenewoud Plantsoen. Eén kubus is herplaatst bij Musis Sacrum.

Veel ondersteunende ruimten, zoals opslag, techniek en kleedruimten zijn ondergronds gemaakt. Daardoor hoefde de Parkzaal geen kolossaal gebouw te worden en bovendien leverde het een besparing op op de afwerking van de buitengevel (die immers zo veel kleiner kon blijven). Bovendien konden de glazen gevels van entree en foyers zo helemaal rond het gebouw worden getrokken zodat de Parkzaal overkomt als een transparant paviljoen in het park.

De glazen wand in de Parkzaal achter het podium is opgebouwd uit 2 glazen wanden (8×5 m) met brede spouw. De glasplaten staan op een stalen strip en kunnen als een soort trein over wieltjes in de onderzijde van het kozijn worden getrokken. Daarmee kan de zaal geopend worden naar het park en kan een ‘gedraaid’ orkest voor het park spelen. Er is 50 mm dikke akoestische beglazing toegepast om het transparante paviljoen te realiseren dat voldoet aan de akoestische eisen. Het glas is dik genoeg om de windbelasting te kunnen opnemen. Het glazen venster van de schuifpui met een luchtspouw van ca 2 m breed zorgen voor een geluidsreductie van 58dB.

Als een Musisparkconcert zou moeten worden uitgevoerd, zijn er “wat praktische problemen”. Het orkest zal versterkt moeten spelen en er moet een tribune worden gebouwd. Daarvoor is een vergunning nodig. De doorgang voor fietsers en voetgangers moet worden afgesloten en het verkeer op de centrumring moet worden stilgelegd (aldus een artikel in De Gelderlander van 20.06.2018).

Hoewel de glazen wand dus niet of nauwelijks geopend wordt, heeft het mechanisme om die wand te openen regelmatig een onderhoudsbeurt nodig. Daarmee is veel geld gemoeid!

De kosten voor de bouw van de Parkzaal bedroegen € 21.3 miljoen.

Bij de bouw van de Parkzaal waren deze bedrijven betrokken:

• Het ontwerp is van Architects and Planners Van Dongen Koschuch (Frits van Dongen en Patrick Koschuch).
• De bouw is gerealiseerd door Mertens Bouwbedrijf BV te Weert
• De akoestiek/bouwfysica is begeleid door ingenieursbureau Peutz.

De Parkzaal is met verschillende prijzen bekroond.

• De BNA Architectuurprijs 2018 voor het Beste gebouw van het jaar in de categorie “Identiteit en Icoonwaarde”, een prijs, toegekend door de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus
• de Heuvelinkprijs voor de beste Arnhemse nieuwbouw 2018, een tweejaarlijkse prijs, in het leven geroepen door de gemeente Arnhem en De Gelderlander,
• De NRP Gulden Feniks 2018 Voor Renovatie, een zeer pretentieuze prijs van het Nationaal Renovatie Platform,
• De Iconic Award 2018 in de categorie Innovatieve Architectuur., toegekend in een onafhankelijke, internationale architectuur- en ontwerpwedstrijd op het gebied van design en bouw die wordt georganiseerd door de German Design Council.
  

Voor enkele andere prijzen was de Parkzaal genomineerd:

• Nominatie Europese Mies von der Rohe Award 2019 (EU Mies Award)
• ARC Award 2017

• Van Duivelshuis tot Stadstheater, Arnhemse Monumentenreeks, nr 34, Uitgeverij Matrijs 2018, blz 38 e.v.
• De Muzen omsingeld, Musis Sacrum 1847-1983, Gemeentearchief Arnhem, 1983
• Gebouwd in Arnhem, Wim Lavooij, De Walburgpers 1990, blz 61 e.v.
• Arneym.nl
• Nieuwbouw en renovatie van Musis Sacrum, site van Aronsohn Ingenieurs
• Een publicatie in De Architect
• Een publicatie op Architectenweb
• Een publicatie tgv de ARC Award 2017
• Technische tekeningen