Pastoorstraat 17a

Deze pagina wordt nog bewerkt

De synagoge van Arnhem is een Hoogduitse* synagoge, gebouwd in 1853 door stadsbouwmeester H.J. Heuvelink (1806-1867). Het is een bakstenen gebouw in eclectische stijl met rondboogvensters en veelhoekige steunberen, waaromheen de geprofileerde houten kroonlijst is doorgevoerd. De inwendige inrichting is grotendeels bewaard: galerijen en monumentale Arke in van het classicisme afgeleide vormen, bekroond door siervazen.

In 1852 kwam een terrein aan de Pastoorstraat beschikbaar na van het geboortehuis van de Joodse rechtsgeleerde Jonas Daniel Meijer. De eerste steen werd gelegd op 13 juli 1852. De inwijding vond plaats op 19 augustus 1853.

Bij de Arnhemse synagoge is gekozen voor het op dat moment in de bouwkunst algemeen toegepaste eclecticisme. Gotische en classicistische elementen zijn met elkaar verweven, waardoor een opvallend gebouw is ontstaan. De Heilige Arke uit 1799 in classicistische vormen met Toscaanse hoekzuilen, een fries met trigliefen** en een fronton van de oude synagoge werd niet overgeplaatst naar de nieuwbouw maar verhuisde naar de synagoge in Elburg. Het bouwtype is te omschrijven als een zaalruimte met risalieten. Na de herstellingen na de Tweede Wereldoorlog is de synagoge heringewijd in 1950.

In het begin van deze eeuw is de synagoge geheel gerenoveerd, waarna op 8 oktober 2003 het gebouw door koningin Beatrix werd geopend.

Boven in de de noordelijke gevel staat een spreuk uit Jesaja, een van de boeken van de Hebreeuwse Bijbel:

In de serie “Dit is Arnhem” heeft Ster van Kooten een uitzending gewijd aan de Joden in Arnhem. Daarin krijgt de synagoge ook de nodige aandacht:

De synagoge staat op de plek waar de beroemde joodse rechtsgeleerde Jonas Daniël Meijer was geboren. Hij speelde een grote rol in de emancipatie van de Joden in ons land.

Over de geschiedenis van de Joden in Arnhem kun je meer lezen op de pagina Joden in Arnhem.

Een synagoge wordt ook wel sjoel genoemd.
Hiermee werd oorspronkelijk de plaats van samenkomst en van onderricht, de plaats, waar godsdienst geleerd wordt, aangeduid. Het woord “sjoel” komt uit het Jiddisj en is afgeleid van het Duitse woord Schule, dat ’school’ betekent.
Tegenwoordig wordt met dat woord in het bijzonder de synagoge bedoeld.

Dit pand is aangewezen als rijksmonument

Deze aflevering van Verliefd op Arnhem gaat over dit gebouw:
Een bedehuis voor alle volken