Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


rozet

Rozet

Kortestraat 16

Het gebouw is ontworpen door Neutelings Riedijk architecten. Zij ontwierpen ook het Museum aan de Schelde (MAS) in Antwerpen, dat met zijn omhooglopende galerij wel wat lijkt op Rozet. Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum is ook van hun hand.

Wat is er te zien?

De gevels

Meest in het oog springend zijn de oostgevel (met de ingang) aan de Kortestraat en de noordgevel aan de Oeverstraat.
De oostgevel is in twee richtingen geleed: naar boven door de hoge glazen ingangspartij en inspringing van het auditorium achter een ondiep balkon; zijwaarts door het vooruitspringende noordelijke deel van het gebouw met daarin het eerste deel van de binnenstraat.
In de noordgevel is vooral het ritme van de opengewerkte trappen met het plein op de derde verdieping opvallend. Er is bijna sprake van een buitentrap, zo zichtbaar is die.

De gevels zijn opgebouwd uit zandkleurige, verticale prefab betonelementen. Tussen de “staanders” bevinden zich afwisselend reliëfs en rozetten dan wel glas.
Door deze verticale lijnen heeft het gebouw vanuit het oosten (vanaf het Kleine Oord) een slanke uitstraling.

De rozet

De rozet is in een aantal van duizenden (ruim 4.000) op buiten- en binnengevels aangebracht.
Het ornament is ontworpen door het Arnhemse bureau Catalogtree, in samenspraak met architect Michiel Riedijk.

De rozet ziet eruit als bladeren rond een middelpunt, of als een kristal. Hij is gebaseerd op het Penrose-diagram: een patroon dat eindeloos doorgaat maar zichzelf niet herhaalt, en staat daarmee symbool voor het bundelen en eindeloos delen van kennis, informatie en inspiratie. Precies waar het gebouw Rozet voor staat en dus een passend beeldmerk en een treffende naam voor het gebouw.

De binnenstraat

Recht achter de ingang loopt de binnenstraat, die werkt als een verlenging van de straat buiten.
Hij begint in de kelder waar de ingang van het Erfgoedcentrum is en voert via de begane grond met het restaurant naar de vijfde verdieping.

Op de eerste en tweede verdieping passeren we de ingangen naar de bibliotheek.

Op de derde verdieping verbreedt de trap zich tot een plein waar verschillende functies samenkomen. Hier vind je het leesplein met tijdschriften en kranten, het schoolplein met studieplekken en een koffiebar. Achter de koffiebar liggen de gangen naar de verschillende leslokalen.

De binnenstraat draait vervolgens 180°.
Links ligt de looptrap met normale treeafstanden, rechts de zittrap met driehoge treden.
Op het Plein onder aan de trap, die over de volle breedte van het zuidelijke bouwdeel naar boven gaat, kunnen voorstellingen worden gegeven.
De ruimte heeft een zeer sterk ruimtelijk perspectief, doordat de trap beneden breed is en naar boven sterk versmalt. Het is een omkering van het beeld dat men heeft in een arena. De ruimte is ook zeer hoog - verticaal omspant deze drie verdiepingen.

Halverwege, links tussen prachtige vitrines, ligt de toegang naar de zalen van de vierde verdieping.

De straat eindigt op de vijfde verdieping.
Aan de ene kant ligt daar het auditorium dat over de zuidelijke helft van het gebouw schuin omlaaggaat naar de vierde verdieping. Bij geopende luiken heb je vanuit het auditorium een prachtig zicht op de stad met de toren van de Eusebiuskerk.
Draait men, voor het auditorium, weer 180°, dan komt men in de foyer bij het dakterras. Dat panoramaterras ligt op het noordelijke deel van het gebouw. Het geeft een fraai uitzicht in drie windrichtingen: west, noord en oost.

Al met al heeft de binnenstraat een lengte van 200 meter.

Kaderwand

De binnenstraat wordt aan een zijde geflankeerd door een kaderwand. Die is opgebouwd uit eikenhouten lijsten met vitrines die de geschiedenis van Arnhem tonen. Naast vitrines zijn er ingebouwde lichtbakken, beeldschermen, lichtkranten, magnetische kasten en draaiende cilinders waarop bekende Arnhemmers staan afgebeeld. Zelfs het plafond doet mee: geïntegreerde elementen maken het mogelijk dingen op te hangen of in te haken.

Erfgoedcentrum

In de benedenverdieping bevindt zich het Erfgoedcentrum. Het is een samenwerking van Museum Arnhem en de Gelderland Bibliotheek, het deel van de Bibliotheek Arnhem dat zich richt op het heden en verleden van Gelderland. Zij presenteren daar, en in de kaderwand langs de binnenstraat, delen van hun historische collectie in een semipermanente expositie over het verleden en heden van Arnhem/

Hier is ook de Gelderland collectie van de bibliotheek gevestigd met prachtige atlassen en gebedenboeken. Daar kan men ook (op microfiche) oude Arnhemse kranten inzien en tijdschriften van alle Gelderse historische verenigingen raadplegen. Er is een grote collectie met boeken over de Slag om Arnhem.

Bibliotheek

Op de eerste en tweede verdieping vind je de bibliotheek.
Het interieur wordt gekenmerkt door lichte kleuren en tactiele materialen. Alle kasten zijn speciaal ontworpen voor Rozet en vormen een aanvulling op de architectuur.
De vloeren worden omarmd door misschien wel de langste boekenkast ter wereld. Deze ‘gevelkast’ vouwt zich om de ramen en sluit aan op het ritme van de gevel. Het levert een bijzonder beeld op waarin de boeken worden afgewisseld met diffuus naar binnen vallend daglicht. Dit wordt versterkt door het gedwongen perspectief van het taps toelopende gebouw. Van west naar oost is de boekenrij bijna eindeloos, terwijl dat in de andere richting (van oost naar west) precies andersom is: de verte wordt in elkaar gedrukt zoals bij een telelens.
De schappen zijn verstelbaar, wat het mogelijk maakt om afwisselend de rug of de omslag van de boeken te tonen. Samen met de ‘vrijstaande kasten’, gemaakt van wit geperforeerd staal, vormen ze een goede tegenhanger van het massieve eikenhout en beton van de gevels.
Behalve veel ruimte voor boeken biedt het interieur voldoende plek voor bezoekers die willen studeren. Verschillende soorten studieplekken staan door de ruimten verspreid. Er zijn studiecabines, studieschermen, tafels en werkbladen.
Het kleurenpalet is ingetogen, veel wit, grijs, zwart en natuurlijke tinten, met hier en daar een fluorescerend rood accent om de informatiepunten aan te geven.
De kinderhoek heeft een wand met gestoffeerde, ronde nissen en een minitribune, waar de allerkleinsten zich kunnen nestelen voor een voorleessessie. Voor de meer avontuurlijke boekenwurmen is er een ‘kraaiennest’ en een glijbaan die de twee verdiepingen met elkaar verbindt.

Wat is het weten waard?

De structuur van het gebouw

Het gebouw is gevormd naar de breedte van de beschikbare kavel: aan de voorkant is de breedte 15 meter, aan de achterkant 30 m, de lange zijde aan de Oude Oeverstraat is 80 m en de lange zijde aan de Nieuwe Oeverstraat 90 m.

Het is 28 meter hoog en heeft vijf verdiepingen boven de begane grond plus een volledige kelderverdieping, die door een tunnel verbonden is met het complex van 39 historische kelders. Totaal dus 7 lagen.

Het bestaat als het ware uit twee langwerpige vormen die tegen elkaar aan zijn gezet en die worden gescheiden door een aantal betonnen kernen die zorgen voor de stijfheid van het gebouw. Het zuidelijke deel is een taps toelopend driehoeksegment en het noordelijke deel is daar als een vierhoekige plaat tegenaan geplakt.

Bouw en ingebruikname

Rozet is in heel korte tijd, ongeveer anderhalf jaar, gebouwd (door Wessels Rijssen). Het moest tijdig gereed zijn voor de Mode Biënnale Arnhem, die daar van 9 juni t/m 21 juli 2013 gehouden zou worden.
Op 1 december 2013, werd het betrokken door de bewoners. De officiële opening was op 9 december 2013, door prinses Beatrix.

Bouwtechnische aspecten

Het gebouw is gefundeerd op een stijve betonnen plaat van 1 m dik, circa 7 meter onder het maaiveld, en opgetrokken rond enkele stijve betonnen kernen, waarin ook de liftschachten en de toiletten.

Om gewicht te besparen werd gebruik gemaakt van lichte BubbleDeck-vloeren. Hierbij worden holle bollen opgenomen in de betonvloer waardoor het gewicht wordt gehalveerd. Ook de hoeveelheid grondstoffen die nodig is om de vloer te maken, wordt door deze techniek minder.
De constructie van de vloer is zodanig dat de indeling van een verdieping kan worden veranderd voor nieuwe vormen van gebruik.

Het is een duurzaam gebouw. Dat geldt voor energieverbruik, afvoer van regenwater, lucht en daglicht.
Op het dak groeien 50.000 planten, grassen en kruiden op 1.100 vierkante meter oppervlak. Daardoor neemt het dak water op, het isoleert en brengt ’s zomers verkoeling, zuivert de lucht én is aantrekkelijk voor vlinders, vogels en bijen. Het vormt zo een groene oase in de ‘steenwoestijn’ van de binnenstad.
De binnenstraat fungeert, behalve als trap, ook als ventilatievoorziening.
Verder is er warmte-/koudeopslag in de grond voor koeling en verwarming van het gebouw en staan op het dak 123 zonnepanelen voor de benodigde energie.

Prijzen

Het gebouw heeft verschillende prijzen gewonnen.
In 2014 werd het door de Branchevereniging Nederlandse Architecten (BNA) uitgeroepen tot het beste gebouw van Nederland. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een gebouw dat uitblinkt in architectonische kwaliteit, gebruik en beleving.
De jury zegt: Gesamtkunstwerk waarin alle aspecten van ontwerp- en bouwproces optimaal lijken te verlopen; grote stedenbouwkundige meerwaarde en betekenis voor Arnhem.

Ook heeft het in 2014 de Heuvelink-prijs voor het beste Arnhemse gebouw gekregen.

In 2016 werd Rozet zelfs door de Britse Royal Society of Architects in 2015 genomineerd als beste gebouw ter wereld

Ook het interieur van Rozet werd in 2014 als beste bekroond met de ARC Interieur Award.
De jury zegt: Inwoners van Arnhem zijn gezegend met een gebouw dat in korte tijd een plek in dagelijkse leven heeft veroverd en daar met karaktervolle interieur nog lang deel van zal uitmaken; Rozet nodigt al bij voordeur uit tot allerhande soorten gebruik.

Rozet het kenniscluster binnen het Rijnboogproject

Twaalf jaar lang, tussen 2002 en 2014, was Rijnboog in plannen en discussies hét bouwproject van de stad. Met dat project wilde de gemeente de uitstraling van het gebied tussen de Rijn, het station en de binnenstad verbeteren en wat doen aan de afscherming van de binnenstad van de Rijn.
Onderdeel van dat project waren de bouw in het Rijnbooggebied van een kenniscluster en een kunstencluster. In het kenniscluster zouden bibliotheek Arnhem, de frontoffice van het Gelders Archief, het historische deel van Museum Arnhem, de Volksuniversiteit, het Kunstbedrijf en enkele creatieve opleidingen van Rijn IJssel hun krachten bundelen. In het kunstencluster zouden het Museum Arnhem, de Schouwburg, Focus Filmtheater en het Kunstbedrijf komen.
Het kenniscluster wilde iedereen wel, en kwam er dus: Rozet. De plannen voor het kunstencluster haalden het uiteindelijk (na felle discussies, een preferendum en gemeenteraadsverkiezingen} als megalomaan en veel te duur niet.

Archeologische vondsten

Voorafgaand aan de bouw heeft archeologisch onderzoek plaats gevonden. Dat heeft een groot aantal vondsten opgeleverd.
Zo is de overkluisde Jansbeek teruggevonden, met forse kademuren. En een gedeelte van de stadsmuur. Ook muurresten van kelders en funderingen van huizen uit 1500 en later, en beerputten, waterputten en waterkelders. Verder kwamen complete kannen, potten, kommen, zelfs dobbelstenen, beeldjes en kinderspeelgoed naar boven.
De stenen van de overkluizing en de stadsmuur zijn weggehaald en gebruikt voor de hoge oever van de nieuwe Jansbeek bij de Eusebiuskerk.

rozet.txt · Laatst gewijzigd: 2025/02/09 14:42 door wim