De Moderne Devotie is een spirituele beweging binnen de middeleeuwse katholieke Kerk die opkwam aan het eind van de 14e eeuw en ontstond in Deventer. De beweging ontstond doordat mensen niet tevreden waren met hun situatie door misstanden onder de geestelijkheid en in de kerkelijke leiding; in een tijd van veel armoede, honger en ziektes, verwaarloosden priesters en religieuzen hun geestelijke taken.

De godgeleerde Geert Grote is de grondlegger van deze vernieuwingsbeweging.
Geert Grote wordt oktober 1340 geboren in een rijke handelsfamilie in Deventer. Hij is nog jong als zijn beide ouders overlijden aan de pest. Als hij zijn schoolopleiding heeft voltooid vertrekt hij naar Parijs waar hij aan de Sorbonne (Universiteit van Parijs) geneeskunde, theologie en kerkelijk recht studeert.
In het jaar 1372 verandert het leven van Geert Grote drastisch. Tot die tijd leefde hij een leven dat gericht was op zijn, eerzuchtige, kerkelijke en juridische carrière. Mede onder invloed van de mysticus Jan van Ruusbroec en na een ernstige ziekte, ondergaat Grote een mentaliteitsverandering. Hij besluit een ascetisch leven te gaan leiden. Vier jaar lang (1374-1378) verblijft hij in een kartuizer klooster Monnikhuizen in Arnhem. Hij deed er veel inspiratie op; zo besloot hij vrijwillig af te zien van zijn aanzienlijke inkomsten als kanunnik, een erebaantje dat verbonden was aan de kerk, en begon hij zich eenvoudig te kleden; ook zijn woning was bescheiden ingericht.

In 1374 stond Grote zijn woonhuis te Deventer af ten behoeve van “arme luden die er Gode dynen willen”. Uit het bewaard gebleven reglement van orde van 1379 blijkt dat het eerste huis bedoeld was voor ongehuwde vrouwen die in lekenstaat God wilden dienen in eer en deugd. Ze vormden er een gemeenschap die de door hem voorgestane levenswijze van praktische vroomheid en spiritualiteit en arbeid in praktijk bracht. De zusters, en wat later ook de broeders, zochten een geestelijk réveil tegen de verloedering van het leven van de clerus en de verruwing van de volkse zeden. Hun onderhoud verdienden ze door handarbeid zoals spinnen en weven, het was hen verboden te bedelen.

In 1379 wordt Geert Grote in Utrecht benoemd tot diaken en vanaf dat moment trekt hij rond als boeteprediker en verzamelt hij een groep gelijkgezinden om zich heen. Hij en zijn volgelingen brachten de dag gezamenlijk door in gebed en werk; de levensstijl was uiterst sober: ze noemden zich 'Broeders van het Gemene (= Gemeenschappelijke) Leven'.
Hun werk bestond voor een groot deel in het schrijven en uitgeven van (goedkope) geestelijke boeken: de boekdrukkunst was nog niet uitgevonden, dus het schrijven en uitgeven van boeken was uiterst kostbaar.

Onder de mensen verspreidden zij een praktische vroomheid van eenvoud:
Priesters moesten goed priester zijn, trouw aan hun beloften en gebed, ijverig in hun werk onder de mensen; zijn preken zijn met name gericht tegen wereldse waarden in het kerkelijk leven; hij verwerpt de begeerte naar rijkdom, eer en aanzien van geestelijken.
Gehuwden moesten iets goeds maken van hun huwelijk en van de opvoeding van hun kinderen.
Zulke aanmaningen waren beslist niet misplaatst in het kader van die tijd.

Vanwege de bestaande onvrede met allerlei ongewenste kerkelijke praktijken vonden de predikingen van Grote instemming bij een grote groep mensen. Al snel ontstonden gemeenschappen in broeder- en zusterhuizen in de hele IJsselstreek, de Broeders en Zusters van het Gemene Leven. De leden leefden in gemeenschappelijke huizen in de steden. Ze legden geen kloostergelofte af. De term 'gemeen' in de naam van de beweging heeft als betekenis 'gezamenlijk', aangezien men gemeenschap van goederen voorstond.

Geert Grote overlijdt op 20 augustus 1384 aan de pest. Na zijn dood gaat alsnog een grote wens van de grondlegger van de Moderne Devotie in vervulling. Zijn volgeling Florens Radewijns sticht een klooster in Windesheim, ongeveer 10 kilometer ten zuiden van Zwolle. Vanuit dit klooster en vanuit Zwolle en Deventer verspreidt de Moderne Devotie zich verder.

Enkele beroemde personen die beïnvloed werden door de Moderne Devotie zijn Desiderius Erasmus, Jeroen Bosch en de middeleeuwse augustijner kanunnik Thomas à Kempis. Laatstgenoemde werd onder meer beroemd met zijn werk Over de navolging van Christus (De Imitatione Christi) dat in de late middeleeuwen op de bijbel na het meest verspreide boek ter wereld zou zijn geweest.