In ontwikkeling

De kerk is gebouwd in een eenvoudige gotische stijl.
Hij maakt van de buitenkant allerminst de gebruikelijke gotische, lichte naar de hemel wijzende, indruk. Door het gebruik van donkere baksteen maakt het gebouw zelfs een sobere, sombere indruk. De enige versiering zijn de gemetselde balustraden langs de dakgoten. Ook de gebruikelijke gotische elementen als luchtbogen, pinakels en versieringen in natuursteen ontbreken.
Toch valt de gotische stijl goed te herkennen aan de hoge spitsboogvensters tussen de torens en de vensters in het dwarsschip.
In de veertiende eeuw, toen de kerk werd gebouwd, was het gebruik van baksteen op zo’n grote schaal een bijzondere aangelegenheid. Later werd aan deze bouwstijl de term baksteen-gotiek gegeven.

De kerk heeft als een van de weinige gotische kerken in Nederland een tweetorenfront. Opvallend is dat de twee torens niet gelijk zijn: de linker toren heeft drie galmgaten, de rechter twee.

De Walburgiskerk stond vroeger met het koor dicht tegen de stadsmuur en later tegen het bastion Spijker Bosje. Toen was er, omdat de kerk gebouwd was voor de kanunikken als kapittelkerk, niet een priesterkoor zoals we dat tegenwoordig kennen; de Walburgis had nog geen rond koor. Dat is pas later toegevoegd, bij de restauratie in 1851-1854, na de afbraak van het bastion Spijker Bosje.

Aan de buitenkant is de verbouwing van de kerk zichtbaar door nieuwe ramen, twee ramen per toren aan de oostkant van de kerk, en een raam in de zijgevel van elke toren. Het kenmerkende gesloten tweetorenfront aan de westkant is ongewijzigd gebleven.
De ten behoeve van deze ramen uit het metselwerk uitgezaagde openingen zijn 10 cm ruimer dan de ramen groot zijn zodat de kozijnen lijken te zweven. Donker metselwerk rondom versterkt dit dit effect.
De ramen zelf zijn van roodkoper, afkomstig uit Duitsland. Ze zijn bewerkt tegen oxidatie in Engeland; door deze bewerking lijken zij pas gepoetst te zijn, maar dan mat.

De Walburgiskerk is gebouwd als de kapittelkerk van het Walburgkapittel.
Dit kapittel was oorspronkelijk in Tiel gevestigd. In 1315 is het overgeplaatst naar Arnhem.
De aanleiding voor die overplaatsing was de onleefbare situatie waarin het kapittel in Tiel terecht was gekomen: de kapittelheren zouden door de Tielse burgers worden onderdrukt en bedreigd, zo erg dat zij vreesden voor hun lijf en goed. Tussen de Tielenaren en het kapittel bestonden een groot aantal conflicten bijv over de verhouding tussen de kapittelkerk en de parochiekerk en over de collecteopbrengsten; ook werd het kapittel door de stad Tiel gedwarsboomd door de inning van tienden en pachten te dwarsbomen.
De kapittelheren hebben daarom Graaf Reinald 1 van Gelre toestemming gevraagd zich in Arnhem te mogen vestigen. Deze wilde dat maar al te graag: hij had de ambitie om bij zijn hof in Arnhem een kerkelijke instelling met allure te vestigen. Hij schonk het kapittel daarom zijn erf in Arnhem met alle aanwezige bebouwing.

Van 1851 tot 1854 werd de kerk gerestaureerd door architect Theo Molkenboer, die het priesterkoor toevoegde (zie hiervoor) en de verdwenen gewelven in hout en stucwerk reconstrueerde. De architect, die zich nauwelijks had verdiept in de bouwkundige principes van gotische constructies, nam bovendien de rampzalige beslissing om enkele vierkante pijlers te laten afkappen tot ronde pilaren, met als gevolg dat de constructie ernstig werd verzwakt en de noordelijke toren instortte. De toren werd in 1855 herbouwd.

Bij de bouw van de kerk in de 14de eeuw had de bouwmeester de westkant van de noordtoren bovenin met 3 bogen uitgerust; de andere kanten en de zuidtoren slechts met 2. Waarom? Volgens de ene bron om de Heilige Drie-eenheid uit te beelden. Volgens de andere omdat 2 galmgaten in beide torens zo saai is. Wat het echte antwoord is weten we echter niet.
Bij de herbouw van de toren in 1855 heeft de architect Molkenboer omwille van de symmetrie gekozen voor een toren met twee galmgaten.
Bij de opbouw na de oorlog wilde de architect de noordtoren weer terugbrengen in zijn oorspronkelijke vorm, met drie galmgaten. Dit is dus maar voor een deel gelukt: in die oorspronkelijke vorm had alleen de westkant 3 galmgaten, nu alle kanten.

Na de oorlog was er van de kerk niet veel over. Hij was helemaal uitgebrand. De buitenmuren waren er nog wel, maar inwendig was veel verwoest; twee kolommen van het schip waren ingestort en de daken en de stucgewelven waren bijna helemaal verdwenen.

Tijdens de Slag om Arnhem speelde de Duitse Luftwaffe maar een hele kleine rol, maar van de pogingen van de Luftwaffe om de Britten bij de brug te bestoken, is er één heel bekend omdat de Messerschmidt 109 die een aanval uitvoerde, tegen een van de torens van de Walburgiskerk vloog.
Rond half vijf in de middag van dinsdag 19 september bereikte het Duitse vliegtuig vanuit het zuiden de Britse positie. De Britse kapitein Eric Mackay lag op dat moment in de Van Limburg Stirumschool, direct aan de brugoprit en beschreef na de oorlog het voorval:
“Er gebeurde die middag iets wonderbaarlijks. De Luftwaffe was de gehele dag in toenemende mate actief geweest. Een Duits jachtvliegtuig kwam uit het zuiden over de brug en probeerde de school te bombarderen. De bom kwam op straat neer, maar ontplofte niet.”
De laag overvliegende Messerschmidt was een dankbaar doelwit voor de Britten die vanuit alle panden op de Duitser schoten.
Mackay: “De Duitser trachtte ons machinegeweervuur te ontwijken en vloog daarbij tegen een kerktoren op, waardoor de linkervleugel eraf werd gerukt en hij te pletter viel op een plein op ongeveer 400 meter afstand. Grote vreugde alom.”
De rechtertoren van de Walburgiskerk raakte door de crash van de Messerschmidt zwaar beschadigd en de kerk vloog in brand en brandde volledig uit.
De Duitse piloot kwam om het leven toen zijn vliegtuig in de Lauwersgracht terecht kwam.

Van de Walburgiskerk was na de oorlog, zoals gezegd, niet veel meer over. Het heeft een aantal jaren geduurd voor het besluit werd genomen om de Walburgiskerk te restaureren. Het ministerie van wederopbouw heeft lang getwijfeld of de verwoeste kerk niet beter afgebroken kon worden, maar in 1948 werd alsnog een definitief besluit genomen: de kerk werd gerestaureerd.
Bij die restauratie is de kerk grotendeels in zijn oorspronkelijke (14e-eeuwse) staat hersteld. Het 19e-eeuwse priesterkoor is echter gehandhaafd. De veranderingen in de torens zijn hiervoor al behandeld.
De gerestaureerde Walburgiskerk werd op woensdag 28 november 1951 weer ingewijd door kardinaal Alferink, in het bijzijn van burgemeester Matser en andere hoogwaardigheidsbekleders.

In 2018 heeft de Eusebiusparochie de Walburgiskerk verkocht aan vastgoed-investeerder Theo de Rijk. De Walburgiskerk heeft nu twee nieuwe functies:

• de kerkzaal is een tentoonstellingszaal,
• in de torens zijn er 6 thema-appartementen

Het middenschip van de kerk doet dienst als expositieruimte voor Gelderse musea.
Van medio 2019 tot het voorjaar van 2021 had Museum Arnhem de kerk in gebruik omdat het eigen gebouw een grondige verbouwing onderging.
Nu is het de beurt aan het Arnhems Oorlogsmuseum '40-'45 uit Schaarsbergen, dat in de kerkzaal een wisseltentoonstelling presentert met als thema Arnhem Bezet 1940-1945. Daarin worden op een eigentijdse manier verschillende oorlogsverhalen verteld. Ook motorvoertuigen, vrachtauto’s en wapens uit de oorlogsjaren zijn in de kerk te zien en hangt er een volledig ontvouwde parachute.

In elke toren zijn er drie appartementen, te bereiken via een lift en een trappenhuis. Daartussen zweven hoog twee loopbruggen van koperkleurig gaas en Amerikaans notenhout voor het groot gotisch venster langs.
Van de twee appartementen op de 1e verdieping zijn de woonkamers met keukens in de torens zelf gesitueerd. De slaapruimten en badkamers zijn gedeeltelijk onder de kap boven de gewelven van de zijbeuken gebouwd.
De vier appartementen hoger in de torens hebben vides en trappen die de muren zo veel mogelijk vrij laten.
De bovenste appartementen hebben een dakterras, tussen de galmgaten en de kerkklokken.
In de appartementen zijn allerlei zaken uit de kerk hergebruikt:

• de voormalige deuren van de biechtstoelen sluiten de badkamers af.
• er hangen kandelaars als lampen.
  

De appartementen zijn bedoeld voor kort verblijf. De beslissing om de appartementen niet voor wonen maar voor vakantie te bestemmen is pas tijdens de verbouwing genomen. Volgens De Rijk sluit dat beter aan bij de ‘beleving’.

De zes appartementen zijn elk ingericht met een eigen stadsthema, waarbij Arnhem Trots en Arnhems Historie centraal staan.

Arnhems Trots:

• Het Burgers’ Zoo Penthouse is geïnspireerd op de Mangrove in Burgers’ Zoo, waar je naast veel groen ook talloze prachtige vlinders, wenkende krabben, reptielen, zeekoeien en paradijselijke vogels tegenkomt. Op het Private Rooftop Terrace heb je, naast de klokkenstoel, een geweldig uitzicht over Arnhem en omstreken naar alle kanten.
  
• De Helene Kröller-Müller Kamer is ingericht met elementen die kenmerkend zijn voor het museum van Helene Kröller-Müller in Park de Hoge Veluwe, zoals onder andere een prachtige Van Gogh die op de slaapkamermuur is geschilderd. Met het museum in Nationaal Park De Hoge Veluwe, in 1938 opgericht, realiseerde Helene Kröller-Müller haar droom om moderne kunst toegankelijker te maken voor een breed publiek.
  
• De Park Sonsbeek Kamer is een ode aan Park Sonsbeek en de internationale kunsttentoonstelling, de Sonsbeektentoonstelling, die om de vier jaar plaats vindt. De inrichting is tot stand gekomen in samenwerking met Museum Kröller-Müller in park De Hoge Veluwe. In 1955 oogstte de kunstenaar Gerrit Rietveld tijdens de 3e editie van de tentoonstelling wereldfaam met zijn paviljoen, dat tegenwoordig in de tuin van museum Kröller-Müller staat en onderdak biedt aan sculpturen. Niet alleen vind je in deze kamer fotobehang met daarop het Sonsbeekpark en het paviljoen van Rietveld, maar ook meubels en een lamp van zijn hand.
  

Historie van Arnhem:

• Het Airborne Penthouse verhaalt over de gebeurtenissen in de slag om Arnhem tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarin de John Frostbrug zo’n prominente rol speelde. Vanaf het Private Rooftop Terrace tussen de galmgaten van de kerktoren heb je uitzicht over de stad in alle richtingen en dus op de zo iconische brug en het Airborne Monument.
  
• De Castellum Arnhem Suite is een verwijzing naar het Romeinse castellum dat is opgegraven in Meinerswijk. Het Castellum is gebouwd tussen 10 en 20, mogelijk als voorbereiding op de laatste Germaanse veldtocht van Germanicus Caesar in het jaar 16. Het maakte deel uit van de Limes, de noordgrens van het Romeinse Rijk, die sinds juli 2021 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat.
  
• De Lodewijk Napoleon Suite is ingericht met de allure van het koninklijke paleis op de Dam, dat koning Lodewijk Napoleon had laten verbouwen van stadhuis tot ceremonieel woonpaleis. Koning Lodewijk Napoleon gaf de Arnhemmers toestemming de wallen te slopen ten bate van een park met promenade en gaf de Walburgiskerk na de reformatie terug aan de katholieken.
  

De Walburgiskerk is aangewezen als rijksmonument.
Op de site Rijksmonumenten.nl vind je ook foto's.

Deze aflevering van Verliefd op Arnhem gaat over dit gebouw:
De rokkenjagers van Walburgis