Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


bartokpark

Het Bartokpark

(hoek Kortestraat / Kleine Oord)

Op de hoek van de Kortestraat en Kleine Oord, tegenover Rozet, ligt (nu nog wel) een parkje.

Wat aan het parkje vooraf ging

Winkelstraten

Voor de oorlog was de Oeverstraat een florerende winkelstraat Maar in de oorlog heeft die veel geleden heeft. Zie de foto hiernaast van de verwoesting in de Oeverstraat 1) uit 1945. En na de oorlog zijn de panden daar verder in verval geraakt. In de rubriek “Arnhem voor eeuwig” van de Gelderlander beschrijft Peter Bloemendaal aan de hand van een oude foto het leven in Arnhem in vroeger dagen. Deze aflevering gaat over de Oeverstraat: De metamorfose van de Oeverstraat in het na-oorlogse Arnhem.
Hetzelfde verhaal kan over de Kleine Oord verteld worden.
Na de oorlog zijn veel van de panden in deze straten gesloopt.

Bartokzaal

In 1955 is op de hoek van de Kortestraat en de Kleine Oord de Vergaderzaal van het Apostolisch Genootschap gebouwd. De architect was H. Russeker.
Het was een sobere wederopbouwkerk zonder toren. Met mooie glas-in-loodramen.
Toen in 1981 in Arnhem-Zuid een nieuw kerkgebouw van het Apostolisch Genootschap in gebruik werd genomen, is de zaal overgenomen door het Arnhems Conservatorium. De werkkamers beneden werden lesruimtes met dubbele muren en de bovenzaal kreeg een tribune om concerten te kunnen geven. En het gebouw kreeg de nieuwe naam: ‘Bartokzaal’.
Vervolgens is het jarenlang in gebruik geweest van de Arnhemse Dansakademie. Om dansvoorstellingen te geven werd in de bovenzaal een zwevende dansvloer gelegd.
In 2008 is het gebouw gesloopt. Het moest plaats maken voor een woonwinkelproject Bartokkwartier rond de voormalige Dansacademie in de Weverstraat.

De Bartokzaal mag gesloopt zijn, de naam van Bartok leeft voort in dit deel van Arnhem: het Bartokplein, het Bartokpark, het Bartokkwartier en het appartementencomplex aan de overkant van de Kleine Oord, Bartok.

Het Bartokpark

Door de kredietcrisis waren de omstandigheden voor de verkoop van de woningen en de winkelruimten zodanig verslechterd, dat de projectontwikkelaar (Synchroon) de start van de bouw heeft uitgesteld. En zo lag er een stuk grond braak, en zag het er naar uit dat dat enkele jaren zo zou blijven.

Maar het werd een parkje!

Harro de Jong van Buro Harro, een ontwerpbureau voor landschapsarchitectuur & stedenbouw 2) en D.T.O. Transitieteam hebben in 2012 het initiatief genomen om dit braakliggende gebied om te vormen tot een parkje. Met medewerking van de gemeente Arnhem en de projectontwikkelaar. Dat parkje was overigens van het begin af aan als tijdelijk bedoeld: de projectontwikkelaar was en bleef eigenaar van de grond en wilde daar natuurlijk een keer wel bouwen.
Met dit parkje is letterlijk een stuk Hoge Veluwe de stad ingehaald. Door middel van heide-transplantatie. Met tweedehands plaggen van de Hoge Veluwe (hei moet nu eenmaal van tijd tot tijd afgeplagd worden; voor de Hoge Veluwe zijn de plaggen onkruid, hier konden ze goed gebruikt worden.)

Het Feestaardvarken

Burgers’ Zoo wilde ter gelegenheid van hun 100-jarige bestaan in 2013 een beeld aan de stad schenken en had de opdracht daarvoor gegeven aan Florentijn Hofman. Deze kwam eind 2012 tijdens zijn zoektocht naar een geschikte locatie voor het beeld bij toeval uit op dit plein. Hij zag hier meteen een goede locatie in voor zijn kunstwerk: “Het Feestaardvarken”3).
Het Feestaardvarken heeft een nachtje in de Arnhemse binnenstad doorgefeest en heeft het zich daarna gemakkelijk gemaakt in de heide van het Bartokpark. Met z’n feesthoedje nog op wordt-ie nu langzaam wakker. Tijd voor nog een kleine afterparty.

Hofman liet zich voor dit werk inspireren door het aardvarken. Burgers’ Zoo is het enige dierenpark in Nederland waar aardvarkens te bewonderen zijn. Sowieso houden slechts weinig dierenparken in Europa deze diersoort, die behoorlijk wat eisen stelt aan zijn leefomgeving en voedselkeuze. Het Arnhemse dierenpark coördineert sinds jaar en dag het Europese populatiemanagementprogramma voor deze Afrikaanse diersoort en heeft meerdere malen succesvol gefokt met deze schemer- en nachtactieve termieteneters.

Het beeld is 30 meter lang, 9 meter hoog en 13 meter breed; het is van beton en weegt 150.000 kg. Het is zo het grootste kunstwerk van Nederland.
In dit filmpje wordt een impressie gegeven van het maakproces van het Feestaardvarken:


Florentijn Hofman staat bekend om zijn humor en sensatie in grote bouwprojecten. Hij ontwierp o.a. het Uitkijkkonijn, dat in 2011 in het Valkhofpark in Nijmegen stond en Rubber Duck uit 2007, een gigantische gele badeend van 26 meter hoog, die een wereldwijde hype werd.

Op dit werk werd volop geklommen en geklauterd én niet alleen door kinderen, precies zoals de kunstenaar het graag ziet.

Omdat de projectontwikkelaar zijn plannen om het terrein te bebouwen, nieuw leven heeft ingeblazen, en omdat het kunstwerk dringend aan een onderhoudsbeurt toe was, is het in juni 2021 in delen afgevoerd naar Burgers' Zoo.
Nu wordt nagedacht over een nieuwe locatie. Waarbij de gemeente samen met de kunstenaar en de schenker gekozen heeft voor het Jansveld in het Sonsbeekpark (tussen het Watermuseum en de Molenplaats). Een plek die overigens om allerlei redenen niet onomstreden is; ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed adviseert negatief.

Gulden Fenix

In 2015 heeft het Bartokpark de Gulden Fenix gewonnen in de categorie Gebiedstransformatie. Die prijs wordt uitgeloofd door het Nationaal Renovatie Platform (NRP), dat als slogan heeft:
Met slimme renovatie, transformatie en herbestemming maken we Nederland toekomstbestendig.

Theater aan de Rijn

De ingang van het Theater aan de Rijn was in de Rijnstraat. In 2016 is het pand ingrijpend gerenoveerd en is de ingang voor het publiek verplaatst naar het Bartokpark. Ook omdat hier met de komst van Rozet een culturele hotspot was ontstaan.

Wat komt er na het parkje?

Er ligt nu weer een plan op tafel om te gaan bouwen.
Van het oorspronkelijke plan zijn de winkels verdwenen. Bovendien is, in verband met bezwaren van Theater aan de Rijn, het plan om vlak bij hun ingang grondgebonden woningen te bouwen (nu aangeduid als Bartok Park Noord) voorlopig in de ijskast beland (voor de uitwerking van dit gedeelte wordt meer tijd genomen om goed rekening te kunnen houden met de bezwaren van Theater aan de Rijn).
Het andere plan, waarvan de uitvoering naar verwachting start in 2027 en dat wordt aangeduid met Bartok Park Zuid, behelst nu de bouw van 46 appartementen en een openbare fietsenstalling voor 650 fietsen.
Aan de achterzijde van dit blok komt een binnenpleintje met bomen. Het pleintje wordt door middel van stegen verbonden met de omliggende straten (voetgangersgebied). Zo wordt ook de oude Gortemakerssteeg weer in ere hersteld.

1)
Gelders Archief: 1501-04 - 9079, Public Domain Mark 1.0 licentie
2)
ook het bureau achter de ontwikkeling van bijv Buitenplaats Koningsweg
3)
Gelders Archief: 1501-01 - 11844, fotograaf Gerdien Mogendorff, CC0 1.0 licentie
bartokpark.txt · Laatst gewijzigd: 2025/01/10 17:53 door wim