Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


patrimoniumbuurt

Patrimoniumbuurt

De huizen rondom het Talmaplein, de Patrimoniumbuurt, zijn gebouwd door de (christelijke) woningstichting Patrimonium. In het begin van de 20e eeuw heerste er grote werkeloosheid en Patrimonium besloot, om de werkeloosheid te bestrijden, bij wijze van werkgelegenheidsplan sociale woningen te bouwen.

De 117 woningen zijn gebouwd naar een ontwerp van de Arnhemse architect H.J. Tiemens, een leerling van Berlage. De stijl is, net zoals in de Mussenberg, landelijk, met pannendaken en met vensters met roedenverdeling.

Zij zijn opgeleverd in 1916.

De buurt

Centraal in de Patrimoniumbuurt ligt het Talmaplein, waarop een drietal straten uitkomt. Het langgerekte plein heeft grillige contouren doordat de rooilijnen van de huizenblokken ten opzichte van elkaar zijn verschoven, dit om ruimte te winnen voor een groter aantal woningen.
De zichtlijnen zijn kort door de hoogteverschillen en de gebogen straten.
De enigszins gebogen Klaas Katerlaan loopt langs de voet van de heuvel, waarop het hospitaal is gebouwd en daalt vanaf het noorden gezien geleidelijk aan af naar het Talmaplein. De bebouwingswand wordt halverwege onderbroken door het talud dat hier tot aan de straat doorloopt.
De Willem Hovylaan daalt vanaf het Talmaplein naar de J.P. Heyestraat en heeft ook een flauwe bocht. De bebouwing aan de oostkant wordt onderbroken door het terrein van de voormalige Israëlitische begraafplaats. Deze werd omstreeks 1980 geruimd; daarna is op het terrein een speelplaats aangelegd.

De bebouwing

De enige bouwgrond die de gemeente in de aanbieding had voor dit project was het terrein op de Mussenberg. Een lastig terrein door het heuvelachtige karakter, doordat er aan het terrein een Israëlitische begraafplaats grensde en doordat er geen aansluiting was met de openbare weg. Onder andere door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog had Patrimonium ook nog te kampen met allerlei andere moeilijkheden.
De prijzen van de bouwmaterialen stegen voortdurend en de kwaliteit liet veel te wensen over. Sommige benodigde materialen waren niet of nauwelijks meer te verkrijgen, zodat men zich op allerlei manieren moest behelpen.
Ook kon de oorspronkelijk gewenste gestapelde bouw niet geheel worden uitgevoerd, omdat daarvoor geen subsidie zou worden gegeven.

Architect Tiemens zag zich gedwongen om diverse besparingen aan te brengen. Dat resulteerde in woningen van een sobere architectuur. En groot waren de woningen ook niet; de keuken maakte onderdeel uit van de woonkamer
Het gevolg was dat de woningen al in 1919 moesten worden gerenoveerd.
En het streven om voor arbeiders goedkope woningen te bouwen werd daardoor niet gehaald. De wekelijkse huur van meer dan drie gulden per week was veel hoger dan geraamd.

Het merendeel van de bebouwing (93 van de 117 woningen) bestaat uit eenvoudig vormgegeven eengezinswoningen van één bouwlaag met kap, in rijen van uiteenlopende lengte.
Variaties in de architectuur van de eindwoningen of juist de middenpartijen verlevendigen het aanzicht van de meeste woningblokken. Aan de J.P. Heyestraat staat gestapelde bouw, terwijl ook de knikken in de straatwanden van de Willem Hovylaan en de Klaas Katerlaan worden geaccentueerd door hogere bebouwing. De woningen op de hoeken van de Willem Hovylaan met de J.P. Heyestraat en het Talmaplein kregen een rijkere vormgeving met siermetselwerk en markeren het begin en einde van deze laan. Opvallend in de Willem Hovylaan en de Klaas Katerlaan zijn de verspringende goothoogten.

Wat is verder het weten waard?

Patrimonium

Patrimonium was een in 1914 opgerichte woningstichting. Hij is voortgekomen uit de protestantse vakbeweging, het Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium.
De Patrimoniumbuurt was haar eerste project.
De straten in dit buurtje zijn alle genoemd naar voorlieden van het werkliedenverbond Patrimonium: Willem Hovy, Klaas Kater, Aritius S. Talma plugin-autotooltip__plain plugin-autotooltip_big Voordat dat Talma actief werd in de landelijke politiek was hij, van 1895 tot 1901, predikant van de Hervormde Gemeente Arnhem. In de Eusebiuskerk heeft hij destijds zijn afscheidspreek gehouden. Aan de oostkant van de kerk is ter herdenking daarvan door Prodesse Conamur een kantstrook geplaatst. en Johan Adam Wormser.

De bewoners

Het volkse karakter van de buurt is behouden gebleven. In de zomer zet men de stoelen snel op straat en als er iets is wat de buurt niet zint zijn de poppen snel aan het dansen, zoals Vivare in 2015 merkte toen een plan om zonder overleg veertig bomen te kappen op massaal verzet in de buurt stuitte.

Eigendom van de woningen

Het buurtje is nu eigendom van woningcorporatie Vivare.

Beschermd stadsgezicht

De Patrimoniumbuurt is - samen met de Vogelwijk - aangewezen als rijksbeschermd stadsgezicht.
Hier vind je de achtergronden en de aanleiding van deze aanwijzing.

patrimoniumbuurt.txt · Laatst gewijzigd: 2023/10/30 09:08 (Externe bewerking)