Gebruikershulpmiddelen
john_frostbrug
Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
| Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
|
john_frostbrug [2024/01/21 15:02] wim [De derde brug] |
john_frostbrug [2024/04/06 10:30] (huidige) wim [De schipbrug] |
||
|---|---|---|---|
| Regel 5: | Regel 5: | ||
| === De schipbrug === | === De schipbrug === | ||
| Bij Arnhem was al vroeg een schipbrug gekomen nadat de stad, in 1602, het veerrecht bij De Praets had gekocht van het Sint-Pieterkapittel in Utrecht. Een jaar later was het veer vervangen door de schipbrug.\\ | Bij Arnhem was al vroeg een schipbrug gekomen nadat de stad, in 1602, het veerrecht bij De Praets had gekocht van het Sint-Pieterkapittel in Utrecht. Een jaar later was het veer vervangen door de schipbrug.\\ | ||
| - | Die dreef op pontons in het water. Het middenstuk kon er uit gevaren worden zodat schepen konden passeren. En in winters met ijs werd de schipbrug opgeborgen in de haven stroomafwaarts en liepen de mensen over het ijs naar de overkant.\\ | + | Die dreef op pontons in het water. Het middenstuk kon er uit gevaren worden zodat schepen konden passeren. En in winters met ijs werd de schipbrug opgeborgen in de haven stroomafwaarts en liepen de mensen over het ijs naar de overkant. Aan de zuidkant van de Rijn, tussen de Mandelabrug en De Praets, ligt sinds 2010 een oude ponton.\\ |
| Eeuwenlang was de schipbrug bij Arnhem de enige brug (in Nederland) over de Rijn. Pas in 1840 kwam er ook een schipbrug bij Vianen. Bij Nijmegen was geen brug, maar een gierpont die op stroom de rivier overging. Gierponten waren er op meerdere plekken langs de rivieren, ook in en bij Arnhem: het Malburgse veer, in Oosterbeek het Drielse veer en in Huissen het Looveer.\\ | Eeuwenlang was de schipbrug bij Arnhem de enige brug (in Nederland) over de Rijn. Pas in 1840 kwam er ook een schipbrug bij Vianen. Bij Nijmegen was geen brug, maar een gierpont die op stroom de rivier overging. Gierponten waren er op meerdere plekken langs de rivieren, ook in en bij Arnhem: het Malburgse veer, in Oosterbeek het Drielse veer en in Huissen het Looveer.\\ | ||
| ===De eerste vaste bruggen=== | ===De eerste vaste bruggen=== | ||
| Regel 17: | Regel 17: | ||
| In 1913 nam de Arnhemse gemeenteraad het besluit dat er een vaste brug zou komen bij de Lauwersgracht. Daar was voldoende ruimte voor de lange op- en afritten; dat was bij het Roermondsplein veel moeilijker te verwezenlijken. Desondanks waren veel raadsleden en Arnhemse inwoners hier tegen; zij vonden dat de brug aan de westkant moest komen, waar hij altijd had gelegen. Maar er kwam helemaal geen brug, want Arnhem had het geld er niet voor.\\ | In 1913 nam de Arnhemse gemeenteraad het besluit dat er een vaste brug zou komen bij de Lauwersgracht. Daar was voldoende ruimte voor de lange op- en afritten; dat was bij het Roermondsplein veel moeilijker te verwezenlijken. Desondanks waren veel raadsleden en Arnhemse inwoners hier tegen; zij vonden dat de brug aan de westkant moest komen, waar hij altijd had gelegen. Maar er kwam helemaal geen brug, want Arnhem had het geld er niet voor.\\ | ||
| Pas in 1927 kwam de commissie-Van Citters met het voorstel voor drie verkeersbruggen: | Pas in 1927 kwam de commissie-Van Citters met het voorstel voor drie verkeersbruggen: | ||
| - | Uiteindelijk besliste | + | Uiteindelijk besliste |
| De brug in Arnhem werd opengesteld voor het verkeer op 10 april 1935. Pas een jaar later – op 16 juni 1936 – werd de brug officieel geopend door koningin Wilhelmina, tegelijk met de brug in Nijmegen.\\ | De brug in Arnhem werd opengesteld voor het verkeer op 10 april 1935. Pas een jaar later – op 16 juni 1936 – werd de brug officieel geopend door koningin Wilhelmina, tegelijk met de brug in Nijmegen.\\ | ||
| Regel 24: | Regel 24: | ||
| Dit alles vertraagde de doortocht van de Duitsers weinig. Enkele weken na 10 mei hebben de Duitsers gebruik gemaakt van een pontonbrug die ze hadden gelegd bij het voormalige Malburgse Veer. Daarna werd de oude schipbrug bij het Roermondsplein weer in gebruik genomen.\\ | Dit alles vertraagde de doortocht van de Duitsers weinig. Enkele weken na 10 mei hebben de Duitsers gebruik gemaakt van een pontonbrug die ze hadden gelegd bij het voormalige Malburgse Veer. Daarna werd de oude schipbrug bij het Roermondsplein weer in gebruik genomen.\\ | ||
| Vanaf 1940 werd de Arnhemse Rijnbrug hersteld door de Duitse firma Eggers uit Hamburg. In december 1943 was de tweede brug klaar.\\ | Vanaf 1940 werd de Arnhemse Rijnbrug hersteld door de Duitse firma Eggers uit Hamburg. In december 1943 was de tweede brug klaar.\\ | ||
| + | |||
| Op 17 september 1944 begon de Slag om Arnhem. De noordelijke oprit van de brug werd op zondagavond bezet door het bataljon van John Frost. De brug werd wel beschadigd maar kon gewoon gebruikt blijven worden. Op donderdag 21 september hadden de Duitsers de brug weer volledig in handen.\\ | Op 17 september 1944 begon de Slag om Arnhem. De noordelijke oprit van de brug werd op zondagavond bezet door het bataljon van John Frost. De brug werd wel beschadigd maar kon gewoon gebruikt blijven worden. Op donderdag 21 september hadden de Duitsers de brug weer volledig in handen.\\ | ||
| - | De geallieerde hoofdmacht was toen, vanuit het zuiden, gevorderd tot Elst. De Waalbrug bij Nijmegen hadden ze veroverd, intact. Maar niet die bij Arnhem. Daarmee vormde die brug een gevaar voor de geallieerden in de Betuwe, omdat de Duitsers hen zo over de brug vanuit het noorden konden aanvallen. Daarom bombardeerde de RAF op 2 en 3 oktober 1944 (twee weken na Market Garden!) de Arnhemse brug. De brug brak in tweeën en het middendeel kwam in de rivier terecht; de brug was totaal onbruikbaar daarna. Toch vonden de Duitsers het nog nodig – vermoedelijk uit frustratie dat ze de oorlog verloren – om de brug geheel op te blazen. Dat gebeurde in februari 1945. Daarbij werden ook de pijlers vernield.\\ | ||
| - | === Na de bevrijding === | + | De geallieerde hoofdmacht was toen, vanuit het zuiden, gevorderd tot Elst. De Waalbrug bij Nijmegen hadden ze veroverd, intact. Maar niet die bij Arnhem. Daarmee vormde die brug een gevaar voor de geallieerden in de Betuwe, omdat de Duitsers hen zo over de brug vanuit het noorden konden aanvallen. Daarom bombardeerde de RAF op 6 en 7 oktober 1944 (twee weken na Market Garden!) de Arnhemse brug. De brug brak in tweeën en het middendeel kwam in de rivier terecht; de brug was totaal onbruikbaar daarna. Toch vonden de Duitsers het nog nodig – vermoedelijk uit frustratie dat ze de oorlog verloren – om de brug geheel op te blazen. Dat gebeurde in februari 1945. Daarbij werden ook de pijlers vernield.\\ |
| + | |||
| + | === Na de bevrijding, tijdelijke bruggen | ||
| Arnhem werd bevrijd van 12-15 april 1945. Precies zoals het vijf jaar daarvoor was bezet: vanuit Westervoort over de IJssel. Dus niet zoals het aanvankelijke plan was vanuit het zuiden. De Canadezen vonden dat te gevaarlijk met zulke brede uiterwaarden en de hoge stuwwal daarachter – ze zouden schietschijven zijn voor de Duitsers.\\ | Arnhem werd bevrijd van 12-15 april 1945. Precies zoals het vijf jaar daarvoor was bezet: vanuit Westervoort over de IJssel. Dus niet zoals het aanvankelijke plan was vanuit het zuiden. De Canadezen vonden dat te gevaarlijk met zulke brede uiterwaarden en de hoge stuwwal daarachter – ze zouden schietschijven zijn voor de Duitsers.\\ | ||
| Pas na de bevrijding bouwden de Canadezen twee // | Pas na de bevrijding bouwden de Canadezen twee // | ||
| + | |||
| Kort daarna werd begonnen met de bouw van twee //vaste// tijdelijke baileybruggen op palen, ten oosten van de vernielde Rijnbrug. Deze laaggelegen bruggen werden vernoemd naar de Canadese generaals **Simonds en Foulkes**, bevrijders van Arnhem.\\ | Kort daarna werd begonnen met de bouw van twee //vaste// tijdelijke baileybruggen op palen, ten oosten van de vernielde Rijnbrug. Deze laaggelegen bruggen werden vernoemd naar de Canadese generaals **Simonds en Foulkes**, bevrijders van Arnhem.\\ | ||
| Ze werden feestelijk in gebruik gesteld op 8 juni 1945. Gebruik van deze bruggen door voetgangers was niet zonder risico; er kwamen veel klachten van de teruggekeerde bewoners van Arnhem-Zuid. Daarom werd ook nog een pontveer in gebruik genomen.\\ | Ze werden feestelijk in gebruik gesteld op 8 juni 1945. Gebruik van deze bruggen door voetgangers was niet zonder risico; er kwamen veel klachten van de teruggekeerde bewoners van Arnhem-Zuid. Daarom werd ook nog een pontveer in gebruik genomen.\\ | ||
| + | |||
| Intussen werden de restanten van de vernielde Rijnbrug opgeruimd en de pijlers van de brug hersteld. En op 6 februari 1946 werden de beide laaggelegen baileybruggen opgetakeld en geplaatst op de herstelde pijlers. In het midden van de rivier was een extra stroompijler geplaatst ter ondersteuning van de baileybruggen. Die ranke stroompijler liep gevaar met ijs, dat prompt kwam in februari 1947. Gelukkig trad de dooi op tijd in, voordat er schade ontstond.\\ | Intussen werden de restanten van de vernielde Rijnbrug opgeruimd en de pijlers van de brug hersteld. En op 6 februari 1946 werden de beide laaggelegen baileybruggen opgetakeld en geplaatst op de herstelde pijlers. In het midden van de rivier was een extra stroompijler geplaatst ter ondersteuning van de baileybruggen. Die ranke stroompijler liep gevaar met ijs, dat prompt kwam in februari 1947. Gelukkig trad de dooi op tijd in, voordat er schade ontstond.\\ | ||
| + | ===De huidige brug=== | ||
| De definitieve derde Rijnbrug werd daarna gebouwd naast de beide hooggelegen baileybruggen. Voor de helft op de herstelde pijlers en voor de andere helft op tijdelijke steunen daarnaast. Nadat één baileybrug was verwijderd werd de nieuwe brug op zijn plaats gedrukt. Daarna werd de brug voor de andere helft afgebouwd en na verwijdering van de tweede baileybrug werd de nieuwe brug verder doorgerold.\\ | De definitieve derde Rijnbrug werd daarna gebouwd naast de beide hooggelegen baileybruggen. Voor de helft op de herstelde pijlers en voor de andere helft op tijdelijke steunen daarnaast. Nadat één baileybrug was verwijderd werd de nieuwe brug op zijn plaats gedrukt. Daarna werd de brug voor de andere helft afgebouwd en na verwijdering van de tweede baileybrug werd de nieuwe brug verder doorgerold.\\ | ||
| De derde Rijnbrug kon vervolgens in gebruik worden genomen op 9 mei 1950, vijftien jaar na ingebruikname van de eerste brug.\\ | De derde Rijnbrug kon vervolgens in gebruik worden genomen op 9 mei 1950, vijftien jaar na ingebruikname van de eerste brug.\\ | ||
| Regel 59: | Regel 64: | ||
| De bruggen liggen zo hoog, omdat dat internationaal is afgesproken in het Rijnvaartverdrag dat in 1868 in Mannheim werd gesloten tussen de Rijnoeverstaten Nederland, Pruisen, Baden, Hessen, Beieren en Frankrijk.\\ | De bruggen liggen zo hoog, omdat dat internationaal is afgesproken in het Rijnvaartverdrag dat in 1868 in Mannheim werd gesloten tussen de Rijnoeverstaten Nederland, Pruisen, Baden, Hessen, Beieren en Frankrijk.\\ | ||
| + | |||
| + | === Rijksmonument === | ||
| + | De brug is aangewezen als [[https:// | ||
| ===== Literatuur/ | ===== Literatuur/ | ||
| - | * Ton Burgers, Watermonumenten, | + | * Ton Burgers, Watermonumenten, |
| - | * Ton Burgers, De keuze van de plaats van de Rijnbrug, AHT 2016/3. | + | * Ton Burgers, De keuze van de plaats van de Rijnbrug, |
| - | * Ton Burgers, De Rijnbrug komt er, AHT 2016/4. | + | * Ton Burgers, De Rijnbrug komt er, [[https:// |
| - | * M. Reinders, De Nederlandse, | + | * M. Reinders, De Nederlandse, |
| - | * Ingrid Jacobs, De brug (2018). | + | * Ingrid Jacobs, De brug (2018).\\ |
| - | * Ton Burgers, Waarom kostte Arnhems bevrijding zeven maanden, AHT 2019/3. | + | * Ton Burgers, Waarom kostte Arnhems bevrijding zeven maanden, |
john_frostbrug.1705845737.txt.gz · Laatst gewijzigd: 2024/01/21 15:02 door wim
Paginahulpmiddelen
Tenzij anders vermeld valt de inhoud van deze wiki onder de volgende licentie: CC Attribution-Share Alike 4.0 International
