Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
stadhuis [2020/04/13 13:59] wim |
stadhuis [2023/10/30 09:08] (huidige) |
||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
====== Stadhuis ====== | ====== Stadhuis ====== | ||
- | ===== Algemeen ===== | + | Stadhuizen horen tot de oudste openbare gebouwen die in de middeleeuwse steden verrezen. Ook in Arnhem was een huis der burgers. Hier kwamen de schepenen en burgemeesters bijeen voor hun bestuursvergaderingen en rechtspraak. Het stadhuis bevond zich aan de Markt, ongeveer waar nu het Paleis |
- | Stadhuizen horen tot de oudste openbare gebouwen die in de middeleeuwse steden verrezen. Ook in Arnhem was een huis der burgers. Hier kwamen de schepenen en burgemeesters bijeen voor hun bestuursvergaderingen en rechtspraak. Het stadhuis bevond zich aan de Markt, ongeveer waar nu het Paleis | + | |
- | Na de woelige en financieel moeilijke jaren na de Franse revolutie besluit het gemeentebestuur naar andere huisvesting om te zien. Het oude Gotische stadhuis was erg zwaar vervallen en werd rond 1830 gesloopt. En als nieuw stadhuis kocht de gemeente omstreeks 1828 het Duivelshuis, | + | Na de woelige en financieel moeilijke jaren na de Franse revolutie besluit het gemeentebestuur naar andere huisvesting om te zien. Het oude Gotische stadhuis was erg zwaar vervallen en werd rond 1830 gesloopt. En als nieuw stadhuis kocht de gemeente omstreeks 1828 het [[duivelshuis|Duivelshuis]], dat in de loop der jaren enkele keren is verbouwd en uitgebreid. |
- | Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het achtergebouw, | + | Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het achtergebouw, |
Voor dat nieuwe stadhuis is - in 1953 - een openbare ontwerpwedstrijd uitgeschreven. Dit gebeurde op advies van de Architecten Advies Commissie en de Raad van Nederlandse Architecten. Zij kwamen tot dit advies omdat maar weinig architecten ervaring hadden op het gebied van de stadhuisbouw. //“Omdat het stadhuis, dat meer dan welk openbaar gebouw representatief is voor de Gemeente, een bijzondere verzorging vraagt, zowel om de inrichting zo doelmatig te doen zijn, als ter verkrijging van een uiterlijke verschijningsvorm, | Voor dat nieuwe stadhuis is - in 1953 - een openbare ontwerpwedstrijd uitgeschreven. Dit gebeurde op advies van de Architecten Advies Commissie en de Raad van Nederlandse Architecten. Zij kwamen tot dit advies omdat maar weinig architecten ervaring hadden op het gebied van de stadhuisbouw. //“Omdat het stadhuis, dat meer dan welk openbaar gebouw representatief is voor de Gemeente, een bijzondere verzorging vraagt, zowel om de inrichting zo doelmatig te doen zijn, als ter verkrijging van een uiterlijke verschijningsvorm, | ||
- | De prijsvraag werd (uiteindelijk) gewonnen door architect J.J. Konijnenburg, | + | De prijsvraag werd (uiteindelijk) gewonnen door architect J.J. Konijnenburg, |
Tussen 1998 en 2001 is het stadhuis gerenoveerd door Trebbe Bouw en AGS Architects. In 2007 en 2008 is ook het interieur aanzienlijk verbouwd. | Tussen 1998 en 2001 is het stadhuis gerenoveerd door Trebbe Bouw en AGS Architects. In 2007 en 2008 is ook het interieur aanzienlijk verbouwd. | ||
- | ===== Bezienswaardigheden | + | ===== Wat is er te zien? ===== |
==== Buiten ==== | ==== Buiten ==== | ||
- | __Atrium__\\ | + | === Atrium === |
- | De verschillende bouwdelen zijn zo geplaatst dat een atrium, een binnenplein, | + | De verschillende bouwdelen zijn zo geplaatst dat een atrium, een binnenplein, |
Dat is dus anders dan anders: de binnenplaats is niet bereikbaar via een monumentale doorgang maar is aan één zijde helemaal open gehouden door de vleugel met de wethouder- en commissiekamers op pijlers te plaatsen en de zijde aan de Koningstraat helemaal open te houden (nader wel overspannen door de Bennisallee, | Dat is dus anders dan anders: de binnenplaats is niet bereikbaar via een monumentale doorgang maar is aan één zijde helemaal open gehouden door de vleugel met de wethouder- en commissiekamers op pijlers te plaatsen en de zijde aan de Koningstraat helemaal open te houden (nader wel overspannen door de Bennisallee, | ||
De architect heeft in het ontwerp de “openheid van het bestuur” tot uitdrukking willen brengen. Hij heeft dat bereikt door deze lichte architectuur (de entree tot het gebouw via onderdoorgangen en atrium) en de licht getinte materialen en veel, vaak tot de vloer doorlopend glas. | De architect heeft in het ontwerp de “openheid van het bestuur” tot uitdrukking willen brengen. Hij heeft dat bereikt door deze lichte architectuur (de entree tot het gebouw via onderdoorgangen en atrium) en de licht getinte materialen en veel, vaak tot de vloer doorlopend glas. | ||
- | + | === Verschillende vleugels === | |
- | __Verschillende vleugels__\\ | + | |
Aan de noordzijde (de kant van de Broerenstraat) is de kantoorvleugel en de openbare balie waar het directe contact met de burger plaatsvind (geboorteaangifte, | Aan de noordzijde (de kant van de Broerenstraat) is de kantoorvleugel en de openbare balie waar het directe contact met de burger plaatsvind (geboorteaangifte, | ||
- | + | === Constructie === | |
- | __Constructie__\\ | + | |
De verschillende vleugels van het stadhuis hebben staalskeletten met vliesgevels van marmer en glas. Verder is het gebouw van gewapend beton met een bekleding van natuursteen volgens de stijl van het functionalisme. | De verschillende vleugels van het stadhuis hebben staalskeletten met vliesgevels van marmer en glas. Verder is het gebouw van gewapend beton met een bekleding van natuursteen volgens de stijl van het functionalisme. | ||
De bestuursvleugel staat op stalen pijlers, waardoor een arcade wordt gevormd als open verbinding tussen het voorplein en het binnen plein.\\ | De bestuursvleugel staat op stalen pijlers, waardoor een arcade wordt gevormd als open verbinding tussen het voorplein en het binnen plein.\\ | ||
Bij de renovatie van 1998-2001 is de buitengevel voorzien van nieuwe huid van gevlamde marmeren platen (de oude begonnen los te laten en dreigden van de muur te vallen). | Bij de renovatie van 1998-2001 is de buitengevel voorzien van nieuwe huid van gevlamde marmeren platen (de oude begonnen los te laten en dreigden van de muur te vallen). | ||
- | + | === De bouwhoogte === | |
- | __De bouwhoogte__\\ | + | Omdat het gebouw tussen |
- | Omdat het gebouw tussen | + | === De toegang tot het gebouw === |
- | + | ||
- | __De toegang tot het gebouw__\\ | + | |
De hoofdentree van het Arnhemse raadhuis ligt aan de zuidzijde (ingang Walburgstraat). Hier ga je via een natuurstenen plateau (onder het overstekende volume met televisievenster waarin zich de raadzaal bevindt) met enkele treden het gebouw binnen, en kom je uit in de grote hal, die onder de ontvangstzaal ligt. | De hoofdentree van het Arnhemse raadhuis ligt aan de zuidzijde (ingang Walburgstraat). Hier ga je via een natuurstenen plateau (onder het overstekende volume met televisievenster waarin zich de raadzaal bevindt) met enkele treden het gebouw binnen, en kom je uit in de grote hal, die onder de ontvangstzaal ligt. | ||
- | + | === De Bennisallee === | |
- | __De Bennisallee__\\ | + | |
De Noord- en de Zuidvleugel zijn behalve door de grote hal aan de oostkant met elkaar verbonden door een loopbrug. De loopbrug is op verzoek van de toenmalig wethouder Bennis (wethouder van 1957 tot 1972) aan het stadhuisontwerp toegevoegd om zo de looproutes tussen de 2 vleugels te bekorten. Hij wordt vaak de “Bennisallee” genoemd. | De Noord- en de Zuidvleugel zijn behalve door de grote hal aan de oostkant met elkaar verbonden door een loopbrug. De loopbrug is op verzoek van de toenmalig wethouder Bennis (wethouder van 1957 tot 1972) aan het stadhuisontwerp toegevoegd om zo de looproutes tussen de 2 vleugels te bekorten. Hij wordt vaak de “Bennisallee” genoemd. | ||
- | + | === Inscriptie === | |
- | __Inscriptie__\\ | + | |
In de lage witmarmeren muur langs de vijver staat een tekst gegraveerd van de Arnhemse dichter schrijver en politicus Bernard Verhoeven: //“Dit stenen teken meldt dat Arnhem met geweld geschaad werd en geschonden maar zich door burgers moed na twintig jaar in gloed en glorie heeft hervonden”// | In de lage witmarmeren muur langs de vijver staat een tekst gegraveerd van de Arnhemse dichter schrijver en politicus Bernard Verhoeven: //“Dit stenen teken meldt dat Arnhem met geweld geschaad werd en geschonden maar zich door burgers moed na twintig jaar in gloed en glorie heeft hervonden”// | ||
- | Aan de Walburgstraat zijn enkele reliëfs te zien van de staat waarin de Eusebiuskerk en omgeving | + | Aan de Walburgstraat zijn enkele reliëfs te zien van de staat waarin de [[eusebiuskerk|Eusebiuskerk]] en omgeving |
- | + | === Historische loper === | |
- | __Historische loper__\\ | + | Ontwerper |
- | Ontwerper Ruud-Jan Kokke renoveerde in 2007 het buitenterrein en de entree van het stadhuis. Hij vergrootte het bordes en bracht een L-vormige trap aan met een brede, roestvrijstalen loper ervoor. In deze loper staat een poëtische, speciaal door Koos van Zomeren geschreven tekst gelaserd die ’s avonds van onderuit wordt belicht. Zij vertelt over de geschiedenis van Arnhem. | + | === De raadzaal === |
- | + | ||
- | __De raadzaal__\\ | + | |
De raadzaal springt als een blokvormig geheel en springt aan de zuidzijde sterk uit boven de vijver met de fonteinen. Hij is geplaatst op pijlers. Ook dit symboliseert de bestuurlijke openheid. | De raadzaal springt als een blokvormig geheel en springt aan de zuidzijde sterk uit boven de vijver met de fonteinen. Hij is geplaatst op pijlers. Ook dit symboliseert de bestuurlijke openheid. | ||
- | Hij lijkt als een blok in het gebouw te zijn geschoven. | + | === Kunstwerken === |
- | + | ||
- | __Kunstwerken__\\ | + | |
Het stadhuis kent, buiten en binnen, veel kunstwerken. Enkele voorbeelden zijn op het voorplein een afgietsel van de sculptuur ' | Het stadhuis kent, buiten en binnen, veel kunstwerken. Enkele voorbeelden zijn op het voorplein een afgietsel van de sculptuur ' | ||
==== Binnen ==== | ==== Binnen ==== | ||
- | __De burgerzaal__\\ | + | === De burgerzaal === |
De burgerzaal is een hoge en transparantie ruimte. Hij is de belichaming van het open karakter dat men nastreefde: er moest een vrije communicatie zijn tussen burger en overheid met niet alleen raadsvergaderingen, | De burgerzaal is een hoge en transparantie ruimte. Hij is de belichaming van het open karakter dat men nastreefde: er moest een vrije communicatie zijn tussen burger en overheid met niet alleen raadsvergaderingen, | ||
Ook vormt hij de verbinding tussen kantoorvleugel en de bestuursvleugel. | Ook vormt hij de verbinding tussen kantoorvleugel en de bestuursvleugel. | ||
Regel 58: | Regel 47: | ||
De vloer is belegd met licht en donkergrijs marmer in rechthoekige patronen en winkel-haakvormige lijnen. | De vloer is belegd met licht en donkergrijs marmer in rechthoekige patronen en winkel-haakvormige lijnen. | ||
- | + | === De trouwzaal === | |
- | __De trouwzaal__\\ | + | |
De oude trouwzaal had een strenge uitstraling, | De oude trouwzaal had een strenge uitstraling, | ||
De lichtinval van buiten was een probleem. Dit is opgelost met de plaatsing van de ambtenaar van de burgerlijke stand in de hoek van de zaal en met behulp van de rolgordijnen die een diffuus licht doorlaten. | De lichtinval van buiten was een probleem. Dit is opgelost met de plaatsing van de ambtenaar van de burgerlijke stand in de hoek van de zaal en met behulp van de rolgordijnen die een diffuus licht doorlaten. | ||
Er is veel high tech in de trouwzaal aangebracht. | Er is veel high tech in de trouwzaal aangebracht. | ||
- | + | === De raadzaal === | |
- | __De raadzaal__\\ | + | |
Bij de verbouwing van 2008 is gekozen is voor een pisteopstelling. De raadsleden, burgemeester en wethouders zitten in dezelfde vergadercirkel als de raadsleden, de voorzitter enigszins verhoogd zodat hij de zaal kan overzien. | Bij de verbouwing van 2008 is gekozen is voor een pisteopstelling. De raadsleden, burgemeester en wethouders zitten in dezelfde vergadercirkel als de raadsleden, de voorzitter enigszins verhoogd zodat hij de zaal kan overzien. | ||
Daaromheen zit het publiek.\\ | Daaromheen zit het publiek.\\ | ||
Regel 78: | Regel 65: | ||
De gesloten wand van de raadzaal is aan de zijde van de burgerzaal afgewerkt met houten lamellen. In die wand bevindt zich een orgel; de houten blaaspijpen daarvan zijn in de houten afwerking opgenomen. | De gesloten wand van de raadzaal is aan de zijde van de burgerzaal afgewerkt met houten lamellen. In die wand bevindt zich een orgel; de houten blaaspijpen daarvan zijn in de houten afwerking opgenomen. | ||
- | + | === De gang met de kamers van de wethouders === | |
- | __De gang met d kamers van de wethouders__\\ | + | |
Het houtwerk roept de suggestie van openheid op door alle materiaal “opengeklapt” te gebruiken. | Het houtwerk roept de suggestie van openheid op door alle materiaal “opengeklapt” te gebruiken. | ||
- | + | === Kunstwerken === | |
- | __Kunstwerken__\\ | + | |
Ook naast de hiervoor al genoemde zijn er binnen in het stadhuis veel kunstwerken, | Ook naast de hiervoor al genoemde zijn er binnen in het stadhuis veel kunstwerken, | ||
- | ===== Wetenswaardigheden | + | =====Wat is het weten waard?===== |
- | __Openbare prijsvraag__\\ | + | === Openbare prijsvraag === |
De ontwerpwedstrijd was al in 1953 uitgeschreven, | De ontwerpwedstrijd was al in 1953 uitgeschreven, | ||
In eerste instantie kwam er geen winnaar. | In eerste instantie kwam er geen winnaar. | ||
- | + | === Spazio === | |
- | __Spazio__\\ | + | De Italiaanse naam van het ontwerp van Konijnenburg is ‘Spazio’ (tussenruimte). Deze naam verwijst naar de ruimte tussen de oudste kerken van Arnhem, de [[eusebiuskerk|Eusebiuskerk]] |
- | De Italiaanse naam van het ontwerp van Konijnenburg is ‘Spazio’ (tussenruimte). Deze naam verwijst naar de ruimte tussen de oudste kerken van Arnhem, de Eusebius | + | === De eerste |
- | + | ||
- | __De eerste | + | |
De eerste steen werd gelegd op 18 september 1964 door vier jongeren die op 17 september 1944 waren geboren. | De eerste steen werd gelegd op 18 september 1964 door vier jongeren die op 17 september 1944 waren geboren. | ||
In de jaren 1999/2000 onderging het gebouw een grondige restauratie, | In de jaren 1999/2000 onderging het gebouw een grondige restauratie, | ||
- | + | === Architectuur === | |
- | __Architectuur__\\ | + | |
Het stadhuis is gebouwd in modernistische, | Het stadhuis is gebouwd in modernistische, | ||
- | + | === Wederopbouw === | |
- | __Wederopbouw__\\ | + | |
Het stadhuis behoort tot de grote projecten van de wederopbouw van het Arnhemse stadshart, dat juist in deze omgeving in september 1944 enorm verwoest is. | Het stadhuis behoort tot de grote projecten van de wederopbouw van het Arnhemse stadshart, dat juist in deze omgeving in september 1944 enorm verwoest is. | ||
- | + | === Stadskantoor === | |
- | __Stadskantoor__\\ | + | |
Architect Konijnenburg had een voor de jaren 60 ruim gebouw ontworpen met een overcapaciteit van 25%. Jaren later bleek die capaciteit toch niet toereikend te zijn. In 1992 werd er een “stadskantoor” aan de Eusebiusbuitensingel (ontworpen door architect Edward Morroy) in gebruik genomen. | Architect Konijnenburg had een voor de jaren 60 ruim gebouw ontworpen met een overcapaciteit van 25%. Jaren later bleek die capaciteit toch niet toereikend te zijn. In 1992 werd er een “stadskantoor” aan de Eusebiusbuitensingel (ontworpen door architect Edward Morroy) in gebruik genomen. | ||
Dit stadskantoor zal in de komende jaren weer (geheel of gedeeltelijk) door de gemeente worden verlaten. | Dit stadskantoor zal in de komende jaren weer (geheel of gedeeltelijk) door de gemeente worden verlaten. | ||
- | + | === Willem | |
- | __Willem | + | De renovatie van het stadhuis in 2007-2008 door Ruud-Jan Kokke is door de vakjury bekroond met de [[diehl|Willem Diehlprijs]] 2009. |
- | De renovatie van het stadhuis in 2007-2008 door Ruud-Jan Kokke is door de vakjury bekroond met de Willem Diehlprijs 2009. | + | === Gemeentelijk monument === |
- | + | ||
- | __Gemeentelijk monument__\\ | + | |
Het stadhuis is een gemeentelijk monument. | Het stadhuis is een gemeentelijk monument. | ||
===== Weetjes ===== | ===== Weetjes ===== | ||
- | __Raadzaal__\\ | + | === Raadzaal === |
In vroeger tijden maakten de fonteinen veel geraas, zoveel dat ze moesten worden uitgeschakeld als de raad bijeenkwam. Na raamisolatie was dit probleem deels verholpen. | In vroeger tijden maakten de fonteinen veel geraas, zoveel dat ze moesten worden uitgeschakeld als de raad bijeenkwam. Na raamisolatie was dit probleem deels verholpen. | ||
- | + | === Het orgel bij de raadzaal === | |
- | __Het orgel bij de raadzaal__\\ | + | |
Er is nooit gespeeld op het orgel. Het is nu eigenlijk alleen nog een façade. Het kan ook niet weggehaald worden omdat het hout van de wand geen duurzaam hout is en dus niet meer te koop. | Er is nooit gespeeld op het orgel. Het is nu eigenlijk alleen nog een façade. Het kan ook niet weggehaald worden omdat het hout van de wand geen duurzaam hout is en dus niet meer te koop. | ||
===== Actualiteiten ===== | ===== Actualiteiten ===== | ||
- | __Toekomstige | + | === Toekomstige |
Men had het voornemen om het stadhuis grondig te verbouwen en te verduurzamen en daarna alle ambtenaren weer in het stadhuis onder te brengen. Dat blijkt financieel echter niet (meer) haalbaar.\\ | Men had het voornemen om het stadhuis grondig te verbouwen en te verduurzamen en daarna alle ambtenaren weer in het stadhuis onder te brengen. Dat blijkt financieel echter niet (meer) haalbaar.\\ | ||
- | https:// | + | Een bericht hierover is te lezen in [[https:// |
===== Data ===== | ===== Data ===== | ||
- | |1830 |Het gemeentebestuur verhuist van het oude stadhuis aan de (Groote) Markt naar het Duivelshuis.| | + | |<90% 10% 80%>| |
+ | |1830 |Het gemeentebestuur verhuist van het oude stadhuis aan de (Groote) Markt naar het [[duivelshuis|Duivelshuis]].| | ||
|1893|Het pand naast het Duivelshuis wordt door de gemeente gekocht en grondig verbouwd.| | |1893|Het pand naast het Duivelshuis wordt door de gemeente gekocht en grondig verbouwd.| | ||
|1895|De gemeentelijke huishouding en de trouwzaal worden ondergebracht in de uitbreiding van het stadhuis. Iets later koopt de gemeente ook het pand op de hoek van de Walburgstraat en de Koningstraat. Het stadhuis werd in zijn totaliteit gerestaureerd.| | |1895|De gemeentelijke huishouding en de trouwzaal worden ondergebracht in de uitbreiding van het stadhuis. Iets later koopt de gemeente ook het pand op de hoek van de Walburgstraat en de Koningstraat. Het stadhuis werd in zijn totaliteit gerestaureerd.| | ||
|1899|Op 1 juli 1899 vindt de eerste raadszitting plaats.| | |1899|Op 1 juli 1899 vindt de eerste raadszitting plaats.| | ||
- | |1944-1945|Groot gedeelte van de Arnhemse binnenstad en ook het stadhuis worden verwoest (het Duivelshuis blijft gespaard). Ten gevolge hiervan worden de gemeentelijke diensten verspreid over de stad.| | + | |1944 - 1945|Groot gedeelte van de Arnhemse binnenstad en ook het stadhuis worden verwoest (het Duivelshuis blijft gespaard). Ten gevolge hiervan worden de gemeentelijke diensten verspreid over de stad.| |
|1953|Op 10 augustus 1953 schrijft het College van B&W een openbare prijsvraag uit voor de bouw van een nieuw stadhuis (voor een prijs van f 65.000, | |1953|Op 10 augustus 1953 schrijft het College van B&W een openbare prijsvraag uit voor de bouw van een nieuw stadhuis (voor een prijs van f 65.000, | ||
- | |1954-1955|1 december 1954 is de sluitingsdatum. Er zijn 77 inzendingen. Op 24 februari 1955 brengt de jury (9 stemgerechtigde leden en 2 adviseurs) hun rapport uit en aan 3 inzenders wordt verzocht met een nadere uitwerking te komen.| | + | |1954 - 1955|1 december 1954 is de sluitingsdatum. Er zijn 77 inzendingen. Op 24 februari 1955 brengt de jury (9 stemgerechtigde leden en 2 adviseurs) hun rapport uit en aan 3 inzenders wordt verzocht met een nadere uitwerking te komen.| |
|1959|Op 24 januari 1959 wordt het ontwerp ‘Spazio’ van J.J. Konijnenburg als winnaar uitgeroepen.| | |1959|Op 24 januari 1959 wordt het ontwerp ‘Spazio’ van J.J. Konijnenburg als winnaar uitgeroepen.| | ||
- | |1960-1963|Op 11 januari 1960 besluit de gemeenteraad na enkele aanpassingen door de architect over te gaan tot de bouw; op 15 januari 1963 geeft de gemeenteraad haar financiële goedkeuring aan het plan.| | + | |1960 - 1963|Op 11 januari 1960 besluit de gemeenteraad na enkele aanpassingen door de architect over te gaan tot de bouw; op 15 januari 1963 geeft de gemeenteraad haar financiële goedkeuring aan het plan.| |
|1964|Op 18 september 1964 wordt de officiële eerste steen gelegd door 4 jongeren, die op 17 september 1944 (begin Slag om Arnhem) zijn geboren.| | |1964|Op 18 september 1964 wordt de officiële eerste steen gelegd door 4 jongeren, die op 17 september 1944 (begin Slag om Arnhem) zijn geboren.| | ||
|1968|Op 12 september wordt het nieuwe stadhuis officieel in gebruik genomen. De bouwkosten resulteren in een bedrag van f 13.000.000 (ca € 5.900.000).| | |1968|Op 12 september wordt het nieuwe stadhuis officieel in gebruik genomen. De bouwkosten resulteren in een bedrag van f 13.000.000 (ca € 5.900.000).| | ||
- | |1998-2001|Het gebouw is gerenoveerd naar een ontwerp van AGS Architecten en Planners. Interieur wordt gerenoveerd.| | + | |1998 - 2001|Het gebouw is gerenoveerd naar een ontwerp van AGS Architecten en Planners. Interieur wordt gerenoveerd.| |
- | |2007-2008|Het interieur van het stadhuis is aangepast aan eigentijdse eisen.| | + | |2007 - 2008|Het interieur van het stadhuis is aangepast aan eigentijdse eisen.| |
===== Literatuur / websites ===== | ===== Literatuur / websites ===== | ||
Regel 145: | Regel 123: | ||
* Beeldenvaart door Arnhem, M. Beks en W. van Heusden, 1983 | * Beeldenvaart door Arnhem, M. Beks en W. van Heusden, 1983 | ||
* AA40 of Arnhem Authentiek in 40 onderwerpen. B. Beumer, 2001, Westervoort, | * AA40 of Arnhem Authentiek in 40 onderwerpen. B. Beumer, 2001, Westervoort, | ||
- | * http:// | ||
* Wederopbouwdatabank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | * Wederopbouwdatabank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | ||
* Gids Arnhem en omstreken | * Gids Arnhem en omstreken | ||
* Gemeentehuizen in Gelderland, Thea en Jan de Roos, Groningen, 1995 | * Gemeentehuizen in Gelderland, Thea en Jan de Roos, Groningen, 1995 | ||
+ | * [[http:// | ||