| Beide kanten vorige revisie
Vorige revisie
Volgende revisie
|
Vorige revisie
|
postkantoor [2020/08/25 17:39]
wim [Jansplein 56] |
postkantoor [2025/08/13 20:44] (huidige)
wim [Buiten] |
| **Het oude postkantoor**\\ | **Het oude postkantoor**\\ |
| |
| Het postkantoor aan het Jansplein is een van de meest karakteristieke gebouwen in Arnhem. Het eerste deel van het neogotische, oorspronkelijk symmetrische, postkantoorgebouw met sterke invloeden van de zgn. Hanzegotiek, is ontworpen door de Rijksbouwmeester <autott plain><content>C.H. Peters</content><tip>Uit wikipedia: In 1876 werd Peters benoemd tot Rijksbouwkundige voor de Gebouwen van Financiën. Zijn officiële taak werd het ontwerpen van post- en telegraafkantoren, waaraan sinds de invoering van de Postwet in 1870 een grote behoefte bestond. Zijn bureau – inmiddels als Rijksbouwmeester, was in het laatste kwart van de 19e eeuw verantwoordelijk voor het ontwerp van ongeveer veertig postkantoren. In eerste instantie zijn deze steeds uitgevoerd in de door Cuypers gepromote neogotische stijl met renaissance-invloeden. Geleidelijk liet hij zich steeds meer inspireren door de Groningse romanogotiek uit de 13e eeuw, wat vooral tot uiting kwam in met nissen versierde topgevels; de invloed van de renaissance nam af, al verdween deze nooit helemaal uit zijn werk. Het hoofdpostkantoor in Amsterdam uit 1895-1899 geldt als Peters' belangrijkste en meest extravagante bouwwerk. Enkele andere postkantoren van zijn hand zijn die van Deventer, Groningen, Haarlem en Leeuwarden. Ook het stationspostkantoor in Arnhem, nu te vinden in Klarendal, is een ontwerp van Peters.</tip> </autott> (1847-1932) en voltooid in 1889.\\ | Het postkantoor aan het Jansplein is een van de meest karakteristieke gebouwen in Arnhem.\\ |
| Het postkantoor is een juweel van baksteenarchitectuur.\\ | Het eerste deel van het oorspronkelijk symmetrische, postkantoorgebouw is ontworpen door de Rijksbouwmeester <autott plain><content>C.H. Peters</content><tip>Uit wikipedia: In 1876 werd Peters benoemd tot Rijksbouwkundige voor de Gebouwen van Financiën. Zijn officiële taak werd het ontwerpen van post- en telegraafkantoren, waaraan sinds de invoering van de Postwet in 1870 een grote behoefte bestond. Zijn bureau – inmiddels als Rijksbouwmeester, was in het laatste kwart van de 19e eeuw verantwoordelijk voor het ontwerp van ongeveer veertig postkantoren. In eerste instantie zijn deze steeds uitgevoerd in de door Cuypers gepromote neogotische stijl met renaissance-invloeden. Geleidelijk liet hij zich steeds meer inspireren door de Groningse romanogotiek uit de 13e eeuw, wat vooral tot uiting kwam in met nissen versierde topgevels; de invloed van de renaissance nam af, al verdween deze nooit helemaal uit zijn werk. Het hoofdpostkantoor in Amsterdam uit 1895-1899 geldt als Peters' belangrijkste en meest extravagante bouwwerk. Enkele andere postkantoren van zijn hand zijn, naast dit kantoor, die van Deventer, Groningen, Haarlem en Leeuwarden. Ook het stationspostkantoor in Arnhem, nu te vinden in Klarendal, is een ontwerp van Peters.</tip> </autott> (1847-1932) en voltooid in 1889.\\ |
| | |
| | Het is opgetrokken in een neogotische stijl met sterke invloeden van de zgn. Hanzegotiek, gecombineerd met vormen uit de renaissance. Peters gaf in dit pand aan baksteen een hoofdrol; het is een juweel van baksteenarchitectuur.\\ |
| De stijl waarin dit pand is opgetrokken, werd later bekend als postkantorengotiek.\\ | De stijl waarin dit pand is opgetrokken, werd later bekend als postkantorengotiek.\\ |
| ===== Historie ===== | ===== Historie ===== |
| ===== Wat is er te zien? ===== | ===== Wat is er te zien? ===== |
| ==== Buiten ==== | ==== Buiten ==== |
| | In de gevels van oranjerode [[lexicon#verblendsteen|verblendsteen]] zijn talloze en zeer fraaie sierelementen te ontdekken. Hiervoor is gebruik gemaakt van gele verblendsteen (boven de vensters), groene verglaasde baksteen (speklagen), verschillende soorten [[lexicon#profielsteen|profielstenen]] (omlijstingen van toegangen en vensters) en al dan niet geverfde terracotta (rond de voormalige klok bij de brievenbus, boven de linkeringang, boven de vensters). |
| === Noordgevel === | === Noordgevel === |
| De noordgevel was eerst 36 m lang en tot aan de top van het dak 19.5 m hoog; hij bestond aanvankelijk uit twaalf traveeën((Wat traveeën zijn lees je hier: https://www.joostdevree.nl/shtmls/travee.shtml)). Sinds de uitbreiding in 1908 bestaat het pand uit vijftien traveeën met een lengte van circa 40 m.\\ | De noordgevel was eerst 36 m lang en tot aan de top van het dak 19.5 m hoog; hij bestond aanvankelijk uit twaalf traveeën((Wat traveeën zijn lees je hier: https://www.joostdevree.nl/shtmls/travee.shtml)). Sinds de uitbreiding in 1908 bestaat het pand uit vijftien traveeën met een lengte van circa 40 m.\\ |
| De dakgoot wordt ondersteund door een uitstekende rondboogfries((Wat een fries is, lees je hier: https://www.joostdevree.nl/shtmls/fries.shtml; over de rondboogfries wordt hier informatie gegeven: https://www.joostdevree.nl/shtmls/rondboogfries.shtml)), gedecoreerd met schelpvormen.\\ | De dakgoot wordt ondersteund door een uitstekende rondboogfries((Wat een fries is, lees je hier: https://www.joostdevree.nl/shtmls/fries.shtml; over de rondboogfries wordt hier informatie gegeven: https://www.joostdevree.nl/shtmls/rondboogfries.shtml)), gedecoreerd met schelpvormen.\\ |
| |
| Op het derde, het zesde tot en met achtste en in het midden van het tiende en elfde fries is de dakgoot onderbroken. Hier zijn drie dakkapellen geplaatst.\\ | Op het 3e, het 6e tot en met 8e en in het midden van het 10e en 11e fries is de dakgoot onderbroken. Hier zijn drie dakkapellen geplaatst.\\ |
| De middelste dakkapel bestaat uit een grote topgevel met twee hoge, smalle ramen, die in drie trappen omhoog loopt. Iedere trap is gedecoreerd met een pinakel((Wat een pinakel is, lees je hier: https://www.joostdevree.nl/shtmls/pinakel.shtml)) aan de buitenzijde. In het midden van de bovenste trap staat een gebeeldhouwd leeuwtje.\\ | De middelste dakkapel bestaat uit een grote topgevel met twee hoge, smalle ramen, die in drie trappen omhoog loopt. Iedere trap is gedecoreerd met een pinakel((Wat een pinakel is, lees je hier: https://www.joostdevree.nl/shtmls/pinakel.shtml)) aan de buitenzijde. In het midden van de bovenste trap staat een gebeeldhouwd leeuwtje.\\ |
| Links en rechts van deze topgevel staan kleinere dakkapellen, op dezelfde wijze gedecoreerd, maar slechts in twee trappen oplopend.\\ | Links en rechts van deze topgevel staan kleinere dakkapellen, op dezelfde wijze gedecoreerd, maar slechts in twee trappen oplopend.\\ |
| Het gebouw is in rode baksteen uitgevoerd en heeft over de gehele lengte horizontale banden van groen-geglazuurde baksteen. Deze banden benadrukken de lengterichting. Om ook de verticaliteit, de hoogte van het gebouw duidelijk te maken, heeft de architect de lange smalle muurpijlers ontworpen. Ook het doorbreken van de dakgoot voor de plaatsing van de dakkapellen heeft dit doel. En ook de hoge, smalle vensters, de schoorstenen en het doorlopen van de muurpijlers in de pinakels.\\ | Het gebouw is in rode baksteen uitgevoerd en heeft over de gehele lengte horizontale banden van groen-geglazuurde baksteen. Deze banden benadrukken de lengterichting. Om ook de verticaliteit, de hoogte van het gebouw duidelijk te maken, heeft de architect de lange smalle muurpijlers ontworpen. Ook het doorbreken van de dakgoot voor de plaatsing van de dakkapellen heeft dit doel. En ook de hoge, smalle vensters, de schoorstenen en het doorlopen van de muurpijlers in de pinakels.\\ |
| |
| Naast de vensters, op de schalken((Wat een schalk is, lees je hier: ttps://www.joostdevree.nl/shtmls/schalk.shtml)) ter hoogte van de bovenkant van de ramen zitten de 36 kleine terracotta aapjes. Zij verbeelden horen, zien en zwijgen: een onmisbare deugd voor een communicatiebedrijf! | Naast de vensters, op de schalken ((Wat een schalk is, lees je hier: ((https://www.joostdevree.nl/shtmls/schalk.shtml)) ter hoogte van de bovenkant van de ramen zitten de 36 kleine terracotta aapjes. Zij verbeelden horen, zien en zwijgen: een onmisbare deugd voor een communicatiebedrijf! |
| === Oostgevel === | === Oostgevel === |
| De oostgevel bestaat uit zeven traveeën van dezelfde breedte als de noordgevel. De eerste vijf volgen de opbouw van de voorzijde.\\ | De oostgevel bestaat uit zeven traveeën van dezelfde breedte als de noordgevel. De eerste vijf volgen de opbouw van de voorzijde.\\ |
| ==== Binnen ==== | ==== Binnen ==== |
| Het interieur was oorspronkelijk rijk versierd was met glas-in-loodramen, ribgewelf, kruisboogplafonds, zuilengalerijen. Hiervan is vrijwel niets bewaard gebleven bij de diverse verbouwingen die hebben plaatsgevonden en door de verschillende bestemmingen die het gebouw na beëindiging van de functie als postkantoor heeft gekregen. | Het interieur was oorspronkelijk rijk versierd was met glas-in-loodramen, ribgewelf, kruisboogplafonds, zuilengalerijen. Hiervan is vrijwel niets bewaard gebleven bij de diverse verbouwingen die hebben plaatsgevonden en door de verschillende bestemmingen die het gebouw na beëindiging van de functie als postkantoor heeft gekregen. |
| ==== Ster op pad ==== | |
| In de serie “Ster op pad” van RTV Arnhem heeft Ster van Kooten de architectuur in Arnhem behandeld. Rob Slepicka is daarbij vaak de deskundige verteller.\\ | |
| In deze aflevering wordt (van 3:34 tot 9:05) het postkantoor behandeld. | |
| {{youtube>gPPvroVjhj0?medium}}\\ | |
| =====Wat is het weten waard?===== | =====Wat is het weten waard?===== |
| === Een bijzondere voorganger === | === Een bijzondere voorganger === |
| In mei 2017 opende ’t Taphuys, er haar deuren. Een horecagelegenheid waar men zelf bier of wijn kan tappen of schenken.\\ | In mei 2017 opende ’t Taphuys, er haar deuren. Een horecagelegenheid waar men zelf bier of wijn kan tappen of schenken.\\ |
| === Rijksmonument === | === Rijksmonument === |
| Dit pand is aangewezen als rijksmonument.\\ | Dit pand is aangewezen als [[https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/8330|rijksmonument]].\\ |
| Op de site [[https://rijksmonumenten.nl/monument/8330/postkantoor/arnhem/|Rijksmonumenten.nl]] vind je meer informatie.\\ | Op de site [[https://rijksmonumenten.nl/monument/8330/postkantoor/arnhem/|Rijksmonumenten.nl]] vind je foto's.\\ |
| === Verliefd op Arnhem === | === Verliefd op Arnhem === |
| Deze afleveringen van Verliefd op Arnhem gaan over dit gebouw: \\ | Deze afleveringen van Verliefd op Arnhem gaan over dit gebouw: \\ |
