Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
evacuatie [2020/11/06 19:38] wim |
evacuatie [2023/10/30 09:08] (huidige) |
||
---|---|---|---|
Regel 15: | Regel 15: | ||
Toen de Slag om Arnhem in een debacle voor de geallieerden was geëindigd, was de Rijn ineens het front geworden. De Duitse Wehrmacht verordonneerde de evacuatie van Arnhem (en ook van een aantal omringende plaatsen. Dat om de stad makkelijker te kunnen verdedigen tegen de geallieerde aanval (ook uit angst dat de burgerbevolking de geallieerden zou helpen en tegelijk beslag te leggen gebouwen en goederen voor eigen gebruik of voor inwoners van door geallieerden platgebombardeerde Duitse steden.\\ | Toen de Slag om Arnhem in een debacle voor de geallieerden was geëindigd, was de Rijn ineens het front geworden. De Duitse Wehrmacht verordonneerde de evacuatie van Arnhem (en ook van een aantal omringende plaatsen. Dat om de stad makkelijker te kunnen verdedigen tegen de geallieerde aanval (ook uit angst dat de burgerbevolking de geallieerden zou helpen en tegelijk beslag te leggen gebouwen en goederen voor eigen gebruik of voor inwoners van door geallieerden platgebombardeerde Duitse steden.\\ | ||
+ | == Het evacuatiebevel == | ||
Het bevel tot evacuatie kwam op zaterdag 23 september van de Wehrmacht. Op zondag 24 september liet de leiding van het Rode Kruis in Arnhem overal in de stad pamfletten ophangen met de volgende tekst ((Er is nogal wat discussie ontstaan over dit bevel: van wie kwam het af, wat was de waarde van het bevel, wat was de aanleiding tot dit bevel?)):\\ | Het bevel tot evacuatie kwam op zaterdag 23 september van de Wehrmacht. Op zondag 24 september liet de leiding van het Rode Kruis in Arnhem overal in de stad pamfletten ophangen met de volgende tekst ((Er is nogal wat discussie ontstaan over dit bevel: van wie kwam het af, wat was de waarde van het bevel, wat was de aanleiding tot dit bevel?)):\\ | ||
- | //Aan de Bevolking van Arnhem\\ | + | //Aan de Bevolking van Arnhem//\\ |
- | Op bevel van de Duitsche Weermacht moet de geheele bevolking van Arnhem evacueeren, t.w.: beneden de spoorlijn heden (Zondag) en boven de spoorlijn uiterlijk maandagavond 25 September. Als evacuatierichting wordt aanbevolen richting APELDOORN en richting EDE. De bevolking wordt aangeraden om zich in kleine buurt-groepen (stadswijken) te organiseren en voor het vervoer van ouden van dagen, hulpbehoevenden en kinderen met eigen organisatiemiddelen zorg te dragen. Ook ziekenhuizen worden geëvacueerd, | + | //Op bevel van de Duitsche Weermacht moet de geheele bevolking van Arnhem evacueeren, t.w.: beneden de spoorlijn heden (Zondag) en boven de spoorlijn uiterlijk maandagavond 25 September. Als evacuatierichting wordt aanbevolen richting APELDOORN en richting EDE. De bevolking wordt aangeraden om zich in kleine buurt-groepen (stadswijken) te organiseren en voor het vervoer van ouden van dagen, hulpbehoevenden en kinderen met eigen organisatiemiddelen zorg te dragen. Ook ziekenhuizen worden geëvacueerd, |
- | Ieder dient dus zich dus binnen zijn groep zooveel mogelijk zelf te redden. Van gemeentewege zal langs den weg naar Apeldoorn op een reeks plaatsen hulpposten worden gevestigd. Ieder neme slechts het hoognoodige mede en wel voornamelijk dekens, eetgerei en mondvoorraad. In verband met luchtgevaar wordt men aangeraden kleine groepen te vormen, voorzien van witte vlaggen.\\// | + | Ieder dient dus zich dus binnen zijn groep zooveel mogelijk zelf te redden. Van gemeentewege zal langs den weg naar Apeldoorn op een reeks plaatsen hulpposten worden gevestigd. Ieder neme slechts het hoognoodige mede en wel voornamelijk dekens, eetgerei en mondvoorraad. In verband met luchtgevaar wordt men aangeraden kleine groepen te vormen, voorzien van witte vlaggen.//\\ |
+ | == De evacuatie == | ||
Op 25 september 1944 trok de Arnhemse bevolking noord- en westwaarts, meestal lopend, en soms met bakfiets of een wagentje waarin enkele bezittingen konden worden meegenomen. Het werd de grootste evacuatie uit de Nederlandse geschiedenis: | Op 25 september 1944 trok de Arnhemse bevolking noord- en westwaarts, meestal lopend, en soms met bakfiets of een wagentje waarin enkele bezittingen konden worden meegenomen. Het werd de grootste evacuatie uit de Nederlandse geschiedenis: | ||
+ | == De achterblijvers == | ||
Maar weinig mensen bleven achter in Arnhem.\\ | Maar weinig mensen bleven achter in Arnhem.\\ | ||
Alleen mensen met ontheffing mochten blijven, waaronder politie- en brandweerfunctionarissen, | Alleen mensen met ontheffing mochten blijven, waaronder politie- en brandweerfunctionarissen, | ||
En één wijk hoefde niet te evacueren: de Geitenkamp. Voor de Duitsers lag deze wijk ver genoeg af van het centrum van Arnhem dat in de frontlinie lag. De bevolking van de Geitenkamp mocht dus in hun huizen blijven wonen.\\ | En één wijk hoefde niet te evacueren: de Geitenkamp. Voor de Duitsers lag deze wijk ver genoeg af van het centrum van Arnhem dat in de frontlinie lag. De bevolking van de Geitenkamp mocht dus in hun huizen blijven wonen.\\ | ||
+ | == Waren kwamen de evacués terecht? == | ||
De evacués werden ondergebracht in allerlei steden en regio' | De evacués werden ondergebracht in allerlei steden en regio' | ||
Ook het Arnhemse Openluchtmuseum bood onderdak aan de vluchtelingen. Hier ontstond een soort nieuwe dorpsgemeenschap, | Ook het Arnhemse Openluchtmuseum bood onderdak aan de vluchtelingen. Hier ontstond een soort nieuwe dorpsgemeenschap, | ||
+ | == De terugkeer == | ||
Direct na de bevrijding van de stad op 15 april 1945, begonnen evacués naar Arnhem terug te keren. Maar veel huizen waren verwoest en veel eigendommen waren geroofd of vernield. Daarnaast was de voedselvoorziening niet voldoende en waren sommige wegen onbegaanbaar. Het duurde nog lang voordat hun leven weer een beetje normaal werd.\\ | Direct na de bevrijding van de stad op 15 april 1945, begonnen evacués naar Arnhem terug te keren. Maar veel huizen waren verwoest en veel eigendommen waren geroofd of vernield. Daarnaast was de voedselvoorziening niet voldoende en waren sommige wegen onbegaanbaar. Het duurde nog lang voordat hun leven weer een beetje normaal werd.\\ | ||
Regel 36: | Regel 41: | ||
In 1994, toen de vijftigste verjaardag van de Slag om Arnhem werd herdacht, riep de Arnhemse Courant ooggetuigen op hun ervaringen te verwoorden in een brief, ‘alsof het net gebeurd was’. Dat leverde een stroom van reacties op. Zoveel dat de krant een scherpe selectie van de vaak aangrijpende, | In 1994, toen de vijftigste verjaardag van de Slag om Arnhem werd herdacht, riep de Arnhemse Courant ooggetuigen op hun ervaringen te verwoorden in een brief, ‘alsof het net gebeurd was’. Dat leverde een stroom van reacties op. Zoveel dat de krant een scherpe selectie van de vaak aangrijpende, | ||
Dat monument, de gevelplaat aan het begin van de Apeldoornseweg waarover veel Arnhemmers vertrokken, werd op 12 april 1995 onthuld. Tegelijk werd het boek gepresenteerd: | Dat monument, de gevelplaat aan het begin van de Apeldoornseweg waarover veel Arnhemmers vertrokken, werd op 12 april 1995 onthuld. Tegelijk werd het boek gepresenteerd: | ||
+ | |||
+ | ==== De plaats van het monument is eigenlijk verkeerd==== | ||
+ | Het evacuatiemonument staat aan de (van het Velperplein af gezien) linkerkant van de Apeldoornsestraat. Het monument is echter ontworpen om aan de andere kant van die straat te staan. De beweging van de figuren die erop staan is nu de stad in in plaats van uit.\\ | ||
==== Arnhem Spookstad, Ooggetuigenverslagen van de slag en evacuatie ==== | ==== Arnhem Spookstad, Ooggetuigenverslagen van de slag en evacuatie ==== | ||
Het is een boek vol diep-menselijke verhalen. Over tochten, soms dagenlang lopend naast de fiets met houten banden, waarop de schamele bezittingen waren bijeengepakt. Over overnachtingen in koeienstallen, | Het is een boek vol diep-menselijke verhalen. Over tochten, soms dagenlang lopend naast de fiets met houten banden, waarop de schamele bezittingen waren bijeengepakt. Over overnachtingen in koeienstallen, | ||
===== Actualiteit ===== | ===== Actualiteit ===== | ||
- | Er zijn plannen | + | De huidige locatie van het evacuatiemonument is minder geschikt |
+ | |||
+ | Het bestaande evacuatiemonument staat, zoals hiervoor gemeld, eigenlijk aan de verkeerde kant van de straat. In de gemeenteraad gaan stemmen op te onderzoeken of het monument aan de andere kant van de Apeldoornsestraat geplaatst kan worden. Eventueel gelijk oplopend met het herstel van het Rembrandttheater.\\ | ||