Gilde-Encyclopedie

Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen

Je bent hier: Startpagina » eusebiuskerk
Spoor:
eusebiuskerk

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie 		Vorige revisie
eusebiuskerk [2022/02/06 14:27]
wim 		eusebiuskerk [2024/02/08 09:44] (huidige)
wim [“Man in het kastje”]
Regel 20: Regel 20:
 Kenmerkend voor de laatgotische bouw zijn de langgerekte vensters met spitse bogen en het maaswerk. De belangrijkste kenmerken van de Nederrijnse stijl zijn de ruimtewerking, de relatief kleine vensters in de bovenkoorgang en een, in de kerk opgenomen, toren. Kenmerkend voor de laatgotische bouw zijn de langgerekte vensters met spitse bogen en het maaswerk. De belangrijkste kenmerken van de Nederrijnse stijl zijn de ruimtewerking, de relatief kleine vensters in de bovenkoorgang en een, in de kerk opgenomen, toren.
 ====Rijke versiering==== ====Rijke versiering====
-Na de Sint Jan in ‘s-Hertogenbosch is de Eusebiuskerk de meest versierde kerk van Nederland. Hij is versierd met waterspuwers, luchtboogbeelden, rozetten etc.+Na de Sint Jan in ‘s-Hertogenbosch is de Eusebiuskerk de meest versierde kerk van Nederland. Hij is versierd met waterspuwers, luchtboogbeelden, rozetten etc. In 2022 zijn met medewerking van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed diverse sculpturen aangebracht die een relatie hebben met het covid-19 virus, zoals cellen en beerdiertjes. De kunstenaar Arno Coenen heeft deze sculpturen ontworpen.
  
 ===Waterspuwers=== ===Waterspuwers===
Regel 38: Regel 38:
 Ook in de kranten kregen deze beelden veel aandacht, landelijk en zelfs internationaal (het Amerikaanse blad Time). Op de voorpagina van de Volkskrant van 14-07-1962 wijdde Godfried Bomans er een {{ :bomans_walt_disney_volkskrant_14-07-1962.pdf |column}} aan.\\ Ook in de kranten kregen deze beelden veel aandacht, landelijk en zelfs internationaal (het Amerikaanse blad Time). Op de voorpagina van de Volkskrant van 14-07-1962 wijdde Godfried Bomans er een {{ :bomans_walt_disney_volkskrant_14-07-1962.pdf |column}} aan.\\
  
-//Dominee Foekens//\\ +//Dominee Foeken//\\ 
-Een van de grootste en meest volhardende critici was dominee Foekens. Hij was fel gekant tegen het aanbrengen van wereldse figuren aan de kerk en sprak vol afschuw over zoveel geestelijke armoede van de beeldhouwer.\\+Een van de grootste en meest volhardende critici was dominee G.C.Foeken. Hij was fel gekant tegen het aanbrengen van wereldse figuren aan de kerk en sprak vol afschuw over zoveel geestelijke armoede van de beeldhouwer.\\
 Volgens sommigen uit wraak, maar waarschijnlijk als grap heeft Vreeling een van de zeven dwergen zijn hoofd gegeven.\\ Volgens sommigen uit wraak, maar waarschijnlijk als grap heeft Vreeling een van de zeven dwergen zijn hoofd gegeven.\\
 {{ :zeven-dwergen-eusebiuskerk-1024x691.png?350 |}} {{ :zeven-dwergen-eusebiuskerk-1024x691.png?350 |}}
Regel 57: Regel 57:
 Deze beelden zijn gemaakt van Ettringer tufsteen. Een steensoort die destijds veel gebruikt werd, maar uiteindelijk geen goede keuze bleek. Hij bestaat uit zowel zeer zachte, gele, zanderige plekken (bims), als veel hardere delen zoals basalt, leisteen en kwarts, afkomstig van stenen die door de vulkanische explosie uiteengespat zijn, ten tijde van de vorming van de tuflaag. Bij verwering wordt al heel snel de bims eruit gespoeld, waardoor er veel gaten in de steen zichtbaar worden en er grote stukken afbreken. Zo ook bij deze beelden. Na enige tijd was de schade aan de beelden zo groot dat zij voor de veiligheid zelfs moesten worden verwijderd.\\  Deze beelden zijn gemaakt van Ettringer tufsteen. Een steensoort die destijds veel gebruikt werd, maar uiteindelijk geen goede keuze bleek. Hij bestaat uit zowel zeer zachte, gele, zanderige plekken (bims), als veel hardere delen zoals basalt, leisteen en kwarts, afkomstig van stenen die door de vulkanische explosie uiteengespat zijn, ten tijde van de vorming van de tuflaag. Bij verwering wordt al heel snel de bims eruit gespoeld, waardoor er veel gaten in de steen zichtbaar worden en er grote stukken afbreken. Zo ook bij deze beelden. Na enige tijd was de schade aan de beelden zo groot dat zij voor de veiligheid zelfs moesten worden verwijderd.\\ 
  
-Omdat de beelden niet hersteld konden worden, zijn zij - voor zover nog mogelijk - nagemaakt. Deze keer in Muschelkalk, een vrij grove kalksteen uit Duitsland die goed bij het karakter van de tufsteen eromheen past, maar beter te bewerken en te detailleren is, en kennelijk ook weervaster is.\\+Omdat de beelden niet hersteld konden worden, zijn zij - voor zover nog mogelijk - nagemaakt en weer op de luchtbogen geplaatst. De uil, een van de beelden uit de groep van de Arke van Noach, is door 't Gilde geadopteerd.\\ 
 +Deze keer zijn de beelden gemaakt van Muschelkalk, een vrij grove kalksteen uit Duitsland die goed bij het karakter van de tufsteen eromheen past, maar beter te bewerken en te detailleren is, en kennelijk ook weervaster is.\\
 Omdat deze steen fijner van structuur is, was er ook ruimte om er iets meer details aan toe te voegen, zonder dat overigens al te veel van het origineel is afgeweken.\\  Omdat deze steen fijner van structuur is, was er ook ruimte om er iets meer details aan toe te voegen, zonder dat overigens al te veel van het origineel is afgeweken.\\ 
 De beeldhouwers die dit werk voor hun rekening hebben genomen zijn Koen van Velzen, Stide Vos en Jelle Steendam.\\ De beeldhouwers die dit werk voor hun rekening hebben genomen zijn Koen van Velzen, Stide Vos en Jelle Steendam.\\
 Koen van Velzen heeft in [[https://beeldhouwerijblog.nl/luchtboogbeelden-eusebiuskerk-arnhem/|zijn blogs]] over dit werk geschreven.\\ Koen van Velzen heeft in [[https://beeldhouwerijblog.nl/luchtboogbeelden-eusebiuskerk-arnhem/|zijn blogs]] over dit werk geschreven.\\
 +En in dit filmpje is te zien hoe de kunstenaars te werk gingen:\\
  
 +{{youtube>da8L0AbQ84c?medium}}\\
 +
 +13 van de 98 oorspronkelijke luchtboogbeelden waren teveel verweerd en konden niet meer worden gereconstrueerd. Zij zijn vervangen door een modern kunstwerk van Arno Coenen.\\
 +Dit bestaat het mysterieuze beerdiertje, dat zowel op de aarde als in de ruimte voorkomt en waarbij de wetenschap vooralsnog voor een raadsel staat. Verder is er onder meer een atoom, een <autott plain> <content>Covid-virus</content> <tip> Coenen ontwierp het kunstwerk nog vóór de Covid-pandemie, maar heeft
 +dit kunstwerk onverwacht midden in de actualiteit geplaatst. </tip> </autott>, een amoebe en een stuk mycelium.\\
 +Het is een ode aan de wetenschap en staat voor hoop op goeds in de toekomst.\\
  
 ===Pinakels=== ===Pinakels===
 De steunberen zijn “gekroond” met driekantige pinakels. Deze pinakels zijn versierd met bladmotieven (bladhogels).\\ De steunberen zijn “gekroond” met driekantige pinakels. Deze pinakels zijn versierd met bladmotieven (bladhogels).\\
 +
 +===Kraagsteentjes===
 +Aan de onderkant van de doorlopende versieringen (‘fries’) onder de balustrades van het dak zijn 253 kraagsteenbeeldjes te zien.  De kleine beeldjes (ca 10 x 10 cm) vormen een stenen portrettengalerij van op het oog ‘gewone’ mensen.\\ 
 +Ook deze zijn, net als de luchtboogbeelden, deels gekopieerd van oude voorbeelden en deels nieuw ontworpen.\\
  
 ==== Hoofdingang ==== ==== Hoofdingang ====
Regel 118: Regel 130:
 In 2007 was de organist Johan Luijmes. In 2017 is de nog jeugdige Bob van der Linden als organist van de Eusebiuskerk aangesteld.\\ In 2007 was de organist Johan Luijmes. In 2017 is de nog jeugdige Bob van der Linden als organist van de Eusebiuskerk aangesteld.\\
  
-==== Fresco ==== +==== Muurschildering ==== 
-Een aantal jaren geleden zijn in het koor van de kerk de restanten zichtbaar gemaakt van een 16e eeuws fresco, bestaande uit een vijfluik, waarop de Passie- en Paascyclus zijn uitgebeeld. Het draagt nog steeds de sporen van de schade, die tijdens de beeldenstorm in de 16e eeuw is aangebracht, waarbij met name de gezichten van de afgebeelde personen zijn bekrast.+Een aantal jaren geleden zijn in het koor van de kerk de restanten zichtbaar gemaakt van een 16e eeuwse muurschildering, bestaande uit een vijfluik, waarop de Passie- en Paascyclus zijn uitgebeeld. Het draagt nog steeds de sporen van de schade, die tijdens de beeldenstorm in de 16e eeuw is aangebracht, waarbij met name de gezichten van de afgebeelde personen zijn bekrast.\\
 ==== Doopvont ==== ==== Doopvont ====
 De doopvont stamt van na de oorlog en is gehouwen door Ab Diekerhof (1917-1997). De doopvont stamt van na de oorlog en is gehouwen door Ab Diekerhof (1917-1997).
Regel 130: Regel 142:
 Tegen het zuidelijk koormuurtje hangt een in 1787 door Willem ten Haegh geschilderd paneel, waar op een plattegrond van de kerk de positie van de graven van destijds is aangegeven. De randversiering wordt gevormd door de blazoenen van de (opper-)kerkmeesters (die waren afkomstig uit vooraanstaande families zoasl Tulleken, Wilbrenninck en De Greve).\\ Tegen het zuidelijk koormuurtje hangt een in 1787 door Willem ten Haegh geschilderd paneel, waar op een plattegrond van de kerk de positie van de graven van destijds is aangegeven. De randversiering wordt gevormd door de blazoenen van de (opper-)kerkmeesters (die waren afkomstig uit vooraanstaande families zoasl Tulleken, Wilbrenninck en De Greve).\\
 ==== Praalgraf van Karel van Egmond, Hertog van Gelre ==== ==== Praalgraf van Karel van Egmond, Hertog van Gelre ====
-Het vroegrenaissance praalgraf van Karel van Gelre stond voor september 1944 midden in het koor. In het kader van de nieuwe inrichting van de kerk zal het weer op zijn oorspronkelijke plek worden terug geplaatst.\\ +Het vroegrenaissance praalgraf van [[karel_van_gelre|Karel van Gelre]] stond voor september 1944 midden in het koor. In het kader van de nieuwe inrichting van de kerk is het daar weer op zijn oorspronkelijke plek teruggeplaatst.\\
-De beeltenis van de hertog is helaas begin 2000 door een onverlaat onthoofd, doch nu weer hersteld.\\+
 De tombe is aan weerszijden versierd met de beeltenissen van de apostelen. Het praalgraf heeft de bombardementen doorstaan dankzij een betonnen sarcofaag, die monumentenzorg er in 1942 overheen gebouwd had.  De tombe is aan weerszijden versierd met de beeltenissen van de apostelen. Het praalgraf heeft de bombardementen doorstaan dankzij een betonnen sarcofaag, die monumentenzorg er in 1942 overheen gebouwd had. 
 ==== “Man in het kastje” ==== ==== “Man in het kastje” ====
-Het kastje aan een pijler bij de tombe bevat het beeld van de knielende Karel van Egmond met zijn originele harnas.\\ +Het kastje aan een pijler bij de tombe bevat het beeld van de knielende [[karel_van_gelre|Karel van Gelre]] met zijn originele harnas.\\ 
-Het harnas is een zeer bijzonder stuk. Onderzoek heeft uitgewezen, dat het een origineel toernooiharnas is, dat in 1518 door de vervaardiger Jan Calis, alias Harn(a)smaker aan de hertog Karel van Egmond is geleverd. En ook bijzonder is dat zowel drager als maker bekend zijn.\\  + 
-Na de oorlog is het harnas tussen het puin gevonden en daarna geheel gerestaureerd. De “man in het kastje” met het harnas werd na de restauratie in 1964 weer in de kerk teruggeplaatst. \\ +Het harnas is een zeer bijzonder stuk. Onderzoek heeft uitgewezen, dat het een origineel toernooiharnas is, dat in 1518 door de vervaardiger Jan Calis, alias Harn(a)smaker aan de hertog Karel van Gelre is geleverd. En ook bijzonder is dat zowel drager als maker bekend zijn.\\ 
-Het beeld is in 2019 opnieuw gerestaureerd met de opbrengst van een crowdfundingsactie.\\+
  
 De vloerplaat van het graf van de maker van het harnas bevindt zich ook in de Eusebius.\\  De vloerplaat van het graf van de maker van het harnas bevindt zich ook in de Eusebius.\\ 
 +Op de steen staat een in harnas geklede ridderfiguur met twee aan krullende koorden hangende, lege accolade-schilden, waarop tot 1794 de wapens van hem en zijn vrouw prijkten.\\ 
 {{ :vloerplaat_calis.jpg?250 |}} {{ :vloerplaat_calis.jpg?250 |}}
  
-<WRAP centeralign>Op de steen staat een in harnas geklede rudderfiguur met twee aan krullende koorden hangende, lege accolade-schilden, waarop tot 1794 de wapens van hem en zijn vrouw prijkten. Op het lint staat de tekst:\\ +<WRAP centeralign>Op het lint staat de tekst:\\ 
 //Int jaer ons Heren MD  en XLIII den IX dach october starf meister Jan Harnasmaker / Int jaer MD XL den XXV dach october starf Stijn syn huisfrou. Bidt v. die sielen.//</WRAP> //Int jaer ons Heren MD  en XLIII den IX dach october starf meister Jan Harnasmaker / Int jaer MD XL den XXV dach october starf Stijn syn huisfrou. Bidt v. die sielen.//</WRAP>
 +
 +Na de oorlog is het harnas tussen het puin gevonden en daarna geheel gerestaureerd. De “man in het kastje” met het harnas werd na de restauratie in 1964 weer in de kerk teruggeplaatst. \\
 +Het beeld is in 2019 opnieuw gerestaureerd met de opbrengst van een crowdfundingsactie.\\
  
  
Regel 191: Regel 204:
 Op de site [[https://rijksmonumenten.nl/monument/8336/grotesint-eusebiuskerk/arnhem/ Op de site [[https://rijksmonumenten.nl/monument/8336/grotesint-eusebiuskerk/arnhem/
 |Rijksmonumenten.nl]] vind je foto's.\\ |Rijksmonumenten.nl]] vind je foto's.\\
 +====Arnhems Uurtje Cultuur====
 +Onder de naam “Arnhems Uurtje Cultuur” maakt Rozet binnen het Kunst 55+ project YouTube-filmpjes met allerlei interessante onderwerpen over cultuur, taal en erfgoed.\\
 +In deze aflevering neemt Anneke van der Griend, gids in de Eusebiuskerk, je mee langs een aantal belangrijke punten in de kerk (08:54 – 23:54).\\
 +{{youtube>7s2X2ySZYDw?medium}}\\
 +
 ===== Literatuur / websites ===== ===== Literatuur / websites =====
   * De Sint-Eusebiuskerk te Arnhem, bouwsculptuur en bouwgeschiedenis, Elizabeth den Hartog en Ronald Claudemans, Uitgeverij W-Books   * De Sint-Eusebiuskerk te Arnhem, bouwsculptuur en bouwgeschiedenis, Elizabeth den Hartog en Ronald Claudemans, Uitgeverij W-Books
eusebiuskerk.1644154045.txt.gz · Laatst gewijzigd: 2023/10/30 09:03 (Externe bewerking)

Paginahulpmiddelen

Tenzij anders vermeld valt de inhoud van deze wiki onder de volgende licentie: CC Attribution-Share Alike 4.0 International
CC Attribution-Share Alike 4.0 International Donate Powered by PHP Valid HTML5 Valid CSS Driven by DokuWiki