====== Woningbouwverenigingen ======

//Deze pagina wordt nog bewerkt.//\\

Op deze pagina vind je meer informatie over de woningbouwverenigingen die in het kader van de Volkshuisvesting in Arnhem actief zijn geweest en soms nog zijn.\\
Zij zijn zoveel mogelijk in chronologische volgorde opgenomen.\\

===== De Vereeniging tot het verschaffen van geschikte woningen aan de arbeidersklasse =====

Opgericht in 1853\\ 

Een filantropische woningbouwvereniging.\\
Opgericht naar het voorbeeld van de in 1852 in Amsterdam als eerste Nederlandse woningbouwvereniging opgerichte Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse.\\
Het is de tweede woningbouwvereniging van Nederland.\\
Het bestuur werd gevormd door vooraanstaande Arnhemmers (waaronder gemeenteraadsleden).\\

Het doel was betere huisvesting voor de arbeiders te realiseren en daarmee ook de kans op het uitbreken van besmettelijke ziektes in de stad te verkleinen. Voor een belangrijk deel dus eigen belang, zoals ook blijkt uit deze tekst uit de circulaire die vlak voor de oprichting is uitgegeven:\\
//'De woningen van het grootste gedeelte der arbeiders en arme klasse, ook hier te stede, zijn door hare ligging en inrigting niet alleen vruchtbare bronnen van ziekten, ongemakken en vroegtijdigen dood, maar zij bevorderen nog daarenboven, bij het uitbreken van besmettelijke ziekten, derzelver verspreiding en ontwikkeling, zoo dat deze als dan niet zelden, in de woningen der meergegoeden binnendringen, en ook daar hare offers vragen.'//\\

Het bestuur probeerde daarnaast ook winst voor de leden te realiseren; de vereniging dacht via de bouw van arbeiderswoningen aantrekkelijke beleggingswinsten te kunnen boeken.\\
Ook zag het bestuur niet veel in samenwerking met het Gemeentebestuur.\\

Voor sommige bestuursleden was dit aanleiding Woningvereniging Openbaar Belang op te richten.\\

Omdat huurders om een woning te krijgen door een bestuurscommissie werden geballoteerd, heetten de woningen in de volksmond al snel ‘commissiewoningen’.\\
Vooral nette arbeiders kregen een sleutel (volgens een jaarverslag uit die jaren: stadscommiezen, timmerlieden, wagenmakers, kleermakers, wagenmakers, politieagenten, wasvrouwen, dagloners, krantenbezorgers).\\

In 1905 is De Commissie ontbonden.\\

=== Woningen (de Commissiewoningen) ===

|<85% 15% 55% 15%>|
^jaar^locatie^aantal^
|1854|aan de Noord en Zuidstraat en de Bloemstraat|  |\\ 
|1857|aan de Spoorwegstraat|  |\\
|1865 en 1873|aan [[catharijnestraat_121-145|Paulstraat, Catharijnestraat en Klarendalseweg]]|  |.\\

In 1859 had deze woningbouwvereniging al 158 woningen op verscheidene plaatsen in de stad in bezit.\\
In 1904 heeft De Commissie zijn panden verkocht aan Woningvereniging Openbaar Belang. Door de Woningwet werden, naar de mening van veel van de toenmalige leden, de kosten van onderhoud te duur; zij vonden dat zaken "waartoe hare portefeuille niet in staat zal zijn".\\

===== Woningbouwvereniging De Nijverheidsstichting =====
Opgericht in 1870.\\

De Nijverheidsstichting is opgericht door de Arnhemse afdeling van de Maatschappij ter bevordering van Nijverheid, een initiatief van werkgevers om //'arbeiders door gezellig onderhoud te ontwikkelen en de goede verstandhouding tussen meesters en knechts te bevorderen'//.\\
Met 100 aandelen van 1000 gulden wordt het kapitaal, benodigd voor de bouw van 91 huisjes, bijeengebracht.\\

De vereniging werd opgeheven op 29-12-1900.\\

=== Woningen ===
|<85% 15% 55% 15%>|
^jaar^locatie^aantal^
|1872 - 1875|op een terrein tussen de Johannastraat en de Rappardstraat in Klarendal aan wat nu de vier [[nijverheidsstraten|Nijverheidsstraten]] zijn|91 woningen|\\ 

===== Woningvereniging Openbaar Belang =====
Opgericht in 1894

Een filantropische woningbouwvereniging.\\
Enkele bestuurders van de Commissie konden zich niet langer verenigen met het gevoerde beleid en richtten deze vereniging op. Zij wilden dit keer bouwen voor de arbeiders ‘met uitsluiting van elke gedachte aan winst voor hare leden en zoo mogelijk in samenwerking met het Gemeentebestuur’.\\
De directe aanleiding was dat er problemen waren in Klarendal: daar waren door sanering en onteigening honderden gezinnen dakloos.\\
In het bestuur van Openbaar Belang zaten naast de directeur van gemeentewerken, raadsleden en enkele vooraanstaande Arnhemmers.\\

Openbaar Belang zag weinig brood in de nieuwe Woningwet uit 1901. Door de strengere eisen ziet men het nut van nieuwbouw niet meer in: het realiseren van goede woningen met een betaalbare huur acht men niet haalbaar “zonder geldelijk verlies te lijden’’. En aanvragen van rijkssteun wil men niet omdat dan de zeggenschap over eerder gebouwde huizen verloren zou gaan.\\
Er wordt dus niet veel meer gebouwd.\\

Openbaar Belang is in 1983 opgegaan in de Drie Gasthuizen.\\
=== Woningen: ===
|<85% 15% 55% 15%>|
^jaar^locatie^aantal^
|1894|Lombok| 132 huizen en andere panden|\\
|1896-1897|het blok [[klarendalseweg_498|Koolstraat / Klarendalseweg / Hoveniersstraat]]|38 woningen|\\
|1897|de Klarendalsingel (nu Sonsbeeksingel)|21 woningen|\\
|1900-1902|het blok Akkerstraat / Veldstraat / Warmoesstraat / Agnietenstraat|  |\\
|1901|[[landbouwstraat|Landbouwstraat]]|  |\\
|1902|Lombok|23 huizen|\\ 
|1906/1907|Lombok|25 ruime huizen|\\ 
|1933|Veldstraat en de Warmoesstraat|11 woningen|\\ 
|1938|De Commissiehuisjes aan de Noord en Zuidstraat worden vervangen door de huidige woningen|  |\\

In augustus 1904 is het aantal woningen van Openbaar Belang\\
- in Lombok 166 \\
- in Klarendal 204.\\
In 1904 heeft Openbaar Belang de Commissiehuisjes overgenomen.\\

Het merendeel van de door Openbaar Belang gebouwde huizen wordt nog steeds verhuurd en is in zijn oorspronkelijke karakter niet aangetast.\\

===== De rooms-katholieke Woningstichting St. Eusebius =====
Opgericht in 1918.\\
Zij komt voort uit de Arnhemse rooms-katholieke Volksbond (later R.K. Werkliedenvereniging St. Joseph).\\